Tosnkent moliya instituti u. K. Yakubov, yo. S. Ilxamova, M. I. Azizova elektron tijorat

Web–saytni joylashtirish (xosting). 
Xostingni tanlashda internet 
provayder imkoniyatini, ya’ni kanalning o‘tkazish qobiliyatini inobatga 
olish kerak bo‘ladi. Bir vaqtda qancha tashrif buyuruvchilar Web–saytga 
kira olishi mana shu ko‘rsatkichga bog‘liq bo‘ladi. Provayder kanali turli 
xil mamlakat va mintaqadagi foydalanuvchilarga bir xil yaxshi va qulay 
bo‘lishi kerak. Xosting sifatiga ta’sir etuvchi boshqa parametr–bu Web–
server unumdorligi hisoblanadi. Xosting vakolati sanalgan kompaniya 
bilan saytning ommaviyligi (tashrif buyuruvchilar soni) oshgan taqdirda 
kanalning o‘tkazish qobiliyati va Web–server unumdorligini mos 
ravishda oshirish to‘g‘risida kelishib olish kerak bo‘ladi. 
Quvvatlash va harakat. 
Web–saytning axborot to‘laligini faol 
holatda kim va qanday quvvatlaydi? Web–sayt tashrif buyuruvchilari 
bilan muloqotni kim va qanday amalga oshiradi? Web–saytning 
internetdagi 
harakati 
bilan 
kim 
va 
qanday 
mashg‘ul 
bo‘ladi? 
Quvvatlash va harakat.
Web–sayt tadqiq qilinguncha Web–
saytni quvvatlab turish va uning siljishi bilan kim va qanday qilib 
mashg‘ul bo‘lishini aniqlash muhim faktordir. Web–sayt axborot 
to‘laligini yangilab turishni tashkil etishning ikki usuli mavjud: 
1. O‘zgarish Web–sayt tadqiqotchi kompaniya xizmatchilari 
tomonidan kiritiladi; 
2. O‘zgarish Web–sayt buyurtmachi kompaniya xizmatlari 
tomonidan kiritiladi. 
Birinchi usul tadqiqotchi kompaniyadagi Web–saytni quvvatlab 
turuvchi maxsus xizmatni tashkil etishni talab qiladi. Ikkinchi usul 
buyurtmachi kompaniyadan o‘z xizmatlari uchun maxsus elektron ish 
joylari yaratilishida vositalar qo‘shishni talab qiladi. Mana shunday 
elektron ish joylari yordamida buyurtmachi kompaniya xizmatlari 
mustaqil ravishda Web–sayt axborot to‘laligini quvvatlab turadilar. 
Buyurtmachi kompaniya xizmatchilaridan internet–texnologiyasi 
bo‘yicha maxsus bilimlar talab qilinmasligi (brauzer bilan 
foydalanishdan tashqari) maqsadida elektron–ish joylarining masofaviy 

---

141 
foydalanish interfeysidan maksimal ravishda foydalanadi. Web–sayt 
yaxshi ishlab turishida eng asosiy elementlardan biri − bu axborot 
tashuvchilar bilan teskari bog‘lanishni to‘g‘ri tashkil qilinganligidir. Uni 
shunday tashkil etish kerakki, Web–sayt tashuvchilari bilan doimo 
dialog olib borishi mumkin bo‘lsin. Bunda imkoniyat, qulaylik yuzaga 
keladi, agar tashrif buyuruvchilar va kompaniya xizmatchilari 
tomonidan bo‘ladigan har xil xabarlarga shu zahotiyoq reaksiya qurish 
uchun qulay va tushunarli interfeys tashkil qilinsa. Web–saytni 
quvvatlash jarayoniga uning doimiy harakati (siljishi) ham kiradi. Web–
saytga tashrif buyuruvchilar doimiy kelib turishini quvvatlab turish 
maqsadida olib borilgan ba’zi bir tadbirlar: qidiruv serverlari va undagi 
indekslar joylashuvini nazorat qilish uchun Web–sayt sahifalarini 
optimizatsiyalash. Baner tarmoqlaridagi baner va matnli bloklardan 
foydalanib reklama aksiyalarini o‘tkazish va rejalashtirish. To‘g‘ri 
almashuv yoki reklamalarni eng gavjum joydagi mavzuli zaxiralarda 
o‘rnatish. Mavzuli pochta jo‘natmalaridagi reklama. To‘g‘ri pochta 
jo‘natmalari. Web–sayt ichki reklamasi yordamida har xil Web–sayt 
savollar reklamasi. An’anaviy usullar reklamasi. Web–saytning siljishi 
(harakati) bo‘yicha doimiy olib berilgan ishlar sezilarli natijalarni berishi 
mumkin.
Xulosa qilib aytish mumkinki, Web–saytni biznesni olib borish 
uchun asbob sifatida ko‘rib chiqilgandagina uni tatdbiq qilish jarayonida 
maksimal natijalarga erishish mumkin. Mutaxassislar maslahati sizga 
internet–texnologiyani qo‘llashning “tor” momentlarida tushunib olishga 
yordam beradi. Qolganlarini amaliyot o‘rgatadi.