Tosnkent moliya instituti u. K. Yakubov, yo. S. Ilxamova, M. I. Azizova elektron tijorat

Web sayt biznes–jarayoni. 
Web–saytni yaratish zarurligi 
to‘g‘risidagi qarorni qabul qilish uchun kompaniyangizdagi qanday 
biznes–jarayonlar uchun bu Web–saytni tadqiq etish mumkinligini 

---

138 
aniqlab olish kerak bo‘ladi? Bugun quyidagi tijorat Web–saytlari 
mavjud: 
Reklama sayti
–ixtiyoriy reklama singari internet axborot 
muhitidagi aniq mahsulot va xizmat yoki brendni reklama qilish uchun 
xizmat qiladi. 
Axborot sayt–
mijozlarning virtual uyushmasini tuzish 
to‘g‘risidagi qarorni qabul qilishda “axborot to‘siq”ni olib tashlash 
uchun tashrif buyuruvchilarni mahsulot va xizmat turlari to‘g‘risidagi 
ma’lumotlar bilan to‘la-to‘kis boxabar etish uchun xizmat qiladi. 
Saxifalar tashqi ko‘rinishining ko‘rkamligi (ixchamligi) bilan ajratib 
turadi, chunki bu Web–saytdagi barcha elementlar kerakligi axborotlarni 
tez va qulay usulda qidirib topish uchun xizmat qiladi. 
Biznes–sayt
–kompaniyaning alohida tashqi biznes–jarayonlarni 
tashkil qilish uchun xizmat qiladi, (masalan, ta’minotchi va dilerlarning 
ombordagi mahsulotlar; mahsulot yoki xizmatlarga ega bo‘lishdagi 
buyurtmalari xizmatchi va dilerlarni o‘qitish; suhbatlar olib borish 
jarayonlari to‘g‘risida). Biznes–jarayonlarni tashkil etish uchun dasturiy 
modullar (internet–ilova) mavjudligi bilan farqlanadi. 
Korporativ 
portal
-kompaniya ichki va tashqi biznes jarayonlarining servislarini o‘z 
ichiga oladi. Bundan tashqari, korporativ portal tarkibiga 
kompaniyaning turli xil bo‘limlari o‘rtasida axborot almashuvi, 
buxgalteriya ilovalari, ombor, kadrlar bo‘limi, statistik va analitik 
axborotlar, yordam bo‘limi, o‘quv axborotlari, ta’minotlar, dillerlar, 
iste’molchilar bilan ishlash uchun avtomatlashtirilgan vositalar va 
boshqalar kiradi. Biznes-jarayonlarni tashkil etish uchun internet-ilova, 
kompaniya (buxgalteriyasi, ombor, rejalashtiruvchilar va b.q.)da 
foydalaniladigan amaliy dasturlarga kirish uchun interfeyslar mavjudligi 
bilan farqlanadi. Web–saytning paydo bo‘lishi mavjud biznes-jarayonga 
ozmi − ko‘pmi o‘zgarish kiritishni nazarda tutish kerak. Masalan, 
jamoatchilik bilan aloqa bog‘lash bo‘limida yangiliklarni o‘z navbatida 
chop etish masalasi, marketing bo‘limida Web–saytni siljitish ishlari, 
Web–sayt davomati statistikasining tahlili, on-laynda savol-javoblar va 
reklama aksiyalarini o‘tkazish. Mahsulotlar bozori bo‘limi on-layn 
mijozlari bilan ishlashni, kadrlar bo‘limi esa, Web–interfeys orqali 
vakant joylarga nomzodlarni tanlashni o‘rganishi kerak. Ko‘pincha 
internet–texnologiyadan foydalanish kommunikatsiya bilan bog‘liq 

---

139 
vositalar (axborotlarni tarqatish va qabul qilib olish, gaplashish 
tarmoqlari)ni ancha iqtisod qilishga olib keladi. Bu ishlar vaqtni iqtisod 
qilish, internet va boshqa axborotlarni uzatishdagi narxlar farqi evaziga 
sodir bo‘ladi. Bugungi kunda biznes saytlarning nufuzi ortib bormoqda, 
Kelajakda bozorlar o‘rnini bunday saytlar egallab oladi. Bunga misol 
tariqasida tajribadan o‘tgan amazon.com saytni keltirish mumkin.