Tosnkent moliya instituti u. K. Yakubov, yo. S. Ilxamova, M. I. Azizova elektron tijorat

 
4.3.
 
Elektron va an’anaviy biznes 
An‘anaviy 
va 
elekton 
tijorat 
ko‘rinishlari 
o‘zaro 
munosabatlarining sxemasi qanday? Elektron tijorat rivojlanishining 
boshlang‘ich bosqichlarida ―on-layn rejimiga chiqish korxonaning o‘z 
Web-saytini ishga tushirishini bildirgan. Lekin ko‘p o‘tmay korxonalar 
saytini shunchaki ishga tushirish internet tarmog‘ida korxonaning 
marketing strategiyasisiz va tashkiliy omillarni hisobga olmasdan 
samarali bo‘lmasligini tez orada tushundilar. Bunday omillardan 
an‘anaviy va elektron ko‘rinishlarning o‘zaro munosabatlari muhim 

---

64 
omillaridan biri hisoblanadi (rasm 4.2.). 
An‘anaviy va elektron biznes ko‘rinishlarining o‘zaro 
munosabatlari odamlarga, tizimlarga, resurslarga va mijozlarga nisbatan 
har xil talablarni nazarda tutadi. Biznesning yetakchi holatiga odamlar, 
resurslar, tizimlar va mijozlar moslashuvi natijalarini o‘lchovchi mos 
vositalar yo‘q bo‘lgan holda strategik maqsadlarga erishish mumkin 
emas. Elektron biznes an‘anaviy biznesdan mustaqil ravishda mavjud 
bo‘lgan alohida biznes ko‘rinishiga aylanganda o‘zgacha yondashuv 
talab qiladi. Masalan, tovarlarni an‘anaviy zanjir ishtirokchilari 
(distribyutor va ommaviy sotuvchilar) orqali sotadigan ishlab 
chiqaruvchi birdan ularni tarmoq orqali to‘g‘ridan-to‘g‘ri taklif qilishga 
qaror qiladi. Tashkilot an‘anaviy zanjir ishtirokchilarining salbiy 
(negativ) reaksiyasini chetda qoldirib, taqsimlashning odatiy jarayonini 
saqlab qolgan holda tashkilot mijozlarga yangi usulda xizmat ko‘rsata 
olmaydi. Elektron biznes strategiyasining samarali ishlashiga imkon 
beradigan tizimlarni ko‘rib chiqish, yaratish va ularni an‘anaviy 
operatorlar bilan bog‘lash zarur. Agar bu tizimlarni birlashtirilmasa, 
ishni olib borishning ikkala usuli (an‘anaviy va elektron) katta zarar 
ko‘rishi mumkin. 
An‘anaviy biznes – korxona tovarlar ishlab chiqaradi va ularni 
an‘anaviy kanallar orqali sotadi 
Bir qismi elektron tijoratdagi an‘anaviy tijorat. Masalan, do‘konlarda 
savdo va tarmoqda kataloglar taklifi 
Qandaydir darajada tarmoqqa integratsiyalashgan an‘anaviy biznes. 
Masalan, distribyutorlar orqali savdo, ba‘zi ta‘minotchilar extranet 
orqali bog‘langan 
Intensiv integrashtirilgan elektron faoliyatli an’anaviy tijorat. Masalan, 
distribyutorlar orqali savdo va tarmoq – barcha ta‘minotchilar extranet 
orqali ulangan 
An‘anaviy tijorat elektron tijoratga aylanadi: mahsulotlar, xizmatlar 
elektron usulda yetkaziladi 
4.2-
 
rasm.