Toshloq tumani

4. Darsni yakunlash. 
       5. Uyga vazifa: test yechish tematik axborotnomalardan
 
Tayyorladi:          _________________________ 
Tekshirdi: O‘TIBDO‗ :   __________ _________________________   
  ―_____‖____  201  y.
 
 
 
3
2
2
3
2
1
6






х
х
х
3
3
1
7
:
25
22
2






 
x
25
3
18
25
3
19
25
22
19
25
22
20
75
28
18




4
,
4
4
3
5
,
0
2
4
9
,
0




х
х




1
,
15
1
4
2
,
1
3
5
6
,
1
5
,
4







х
х


9
5
2
1
10




х
а
ах


















;
2
1
2
1
;
2
1

5
1









2
1
;








;
2
1
1
2



x
m
х
m
1


m

m
0
3
)
1
(
2



х
а



2
2
6
6





х
а
а
х


0
5
4
2



х
а
2
2
3
3
2
x
k
kх




4
3
5
2
4
1
5
3

---

Toshloq tumani 
Sana:_____________ 
22-mashg‘ulot 
Dars mavzusi
.     
 
y
=
kx
, y=
kx+b
 va 
y
=
x
k
 funksiyalar.
 
Dars  maqsadlari
:      o‗quvchilarga 
y
=
kx
,  y=
kx+b
  va 
y
=
x
k
  funksiyalarni  o‗rgatish,                                 
ularning fanga qiziqishlarini oshirish. 
                                     
                
Darsning  borishi
: 
      
1. Tashkiliy qism. 
      2. 
y
=
kx
, y=
kx+b
 va 
y
=
x
k
 funksiyalar. 
y
=
kx
, y=
kx+b
 va 
y
=
x
k
 funktsiyalar. 
y
=
kx
  funktsiyaning  grafigi 
k
  ning  istalgan  qiymatida  koordinata  boshidan 
o‗tuvchi to‗g‗ri chiziqdan iborat. 
y
=
kx
 funktsiyaning grafigini yasash uchun grafikning 
ikkita nuqtasini yasab, ushbu nuqtalardan to‗g‗ri chiziq o‗tkazish kerak (1-rasm).  
y
=
kx+b
  ko‗rinishdagi  funktsiyaga  chiziqli  funktsiya  deyiladi, bu  yerda 
k
  va 
b
  – 
berilgan sonlar. 
y
=
kx+b
 funktsiyaning grafigi 
y
=
kx
 funktsiya grafigini ordinatalar o‗qi 
bo‗ylab 
b
  birlik  siljitish  yo‗li  bilan  xosil  qilinadi. 
y
=
kx 
va 
y
=
kx+b
  funktsiyalarning 
grafiklari o‗zaro parallel to‗g‗ri chiziqlardir (2-rasm).  
                    
 
1-rasm. 
 
 
                      
2-rasm. 
 
1-misol: 
 fuktsiyaning grafigi 
A
(-7,-12) nuqtadan o‗tishi ma‘lum bo‗lsa 
k
 
ning qiymatini toping. 
Yechish:  masala  shartiga  ko‗ra 
A
  nuqta  berilgan  funktsiyani  qanoatlantiradi,  ya‘ni: 
 
2-misol: 
  fuktsiyaning  grafigi 
V
(-2,4)  nuqtadan  o‗tishi  ma‘lum  bo‗lsa, 
b
 
ning qiymatini toping. 
Yechish:  masala  shartiga  ko‗ra 
B
  nuqta  berilgan  funktsiyani  qanoatlantiradi,  ya‘ni: 
 
2


kx
y
 
2
7
14
2
7
12











k
k
k
b
x
y


3
 
2
2
3
4








b
b

---

Toshloq tumani 
 funktsiyaning aniqlanish soxasi noldan farqli hamma sonlar to‗plamidan iborat. 
  funktsiyaning  grafigi 
k 
>  0  da  I,  III  choraklarda; 
k
<  0  da  II,  IV  choraklarda 
yotgan giperbolalardan iborat (3-rasm). 
 
 
 
 
 
3-rasm.
 
3. Mustahkamlash. 
Test yechiladi. 
TESTLAR. 
1.  Quyidagi nuqtalarning qaysi biri 
f
(
x
)=-2
x
+5 funktsiyaning grafigiga tegishli? 
A) (1;2)              B) (2;1)             C) (3;1)             D) (2;3)             E) (1;-3) 
 
2.  Quyidagi nuqtalarning qaysi biri 
f
(
x
)=-3
x
+4 funktsiyaning grafigiga tegishli? 
A) (3;-5)             B) (-3;5)            C) (5;-3)            D) (2;4)             E) (4;2) 
 
3. Quyidagi nuqtalarning qaysi biri 
f
(
x
)=-4
x
+3 funktsiyaning grafigiga tegishli? 
A) (-1;1)             B) (-2;5)             C) (-5;2)            D) (1;-1)           E) (0;-3) 
 
4. 
k 
ning qanday qiymatida 
y=kx
-10 funktsiyaning grafigi 
A
(-4;14) nuqtadan o‗tadi? 
A) -2                 B) -1                C) -6                D) -3                E) –4 
 
5. 
f
(-2)=3 va 
f
(2)=5 shartni qanoatlantiruvchi chiziqli funktsiyani aniqlang. 
A) 
      
      B) 
            C) 
         
            D) 
                   E) 
 
      
4. Darsni yakunlash. 
       5. Uyga vazifa: test yechish tematik axborotnomalardan
 
Tayyorladi:          _________________________ 
Tekshirdi: O‘TIBDO‗ :   __________ _________________________   
  ―_____‖____  201  y.
 
x
k
y

x
k
y

 
4
2
1


x
x
f
 
1
2


x
x
f
 
1
2


x
x
f
 
9
3


x
x
f
 
3


x
x
f

---

Toshloq tumani 
Sana:_____________ 
23-mashg‘ulot 
Dars mavzusi
.     
 Birinchi darajali tengsizliklar.
 
Dars  maqsadlari
:      o‗quvchilarga  birinchi  darajali  tengsizliklarni  o‗rgatish,                                 
ularning fanga qiziqishlarini oshirish. 
                                     
                
Darsning  borishi
: 
      
1. Tashkiliy qism. 
      2. Birinchi darajali tengsizliklar. 
Birinchi darajali tengsizliklar. 
 
 
Ikkita  sonli  ifoda  yoki  ikkita  harfiy  ifoda  >  yoki  <  (

  yoki 

)  ishorasi  bilan 
birlashtirilgan bo‗lsa, ular tengsizlik hosil qiladi deyiladi. 
Xossalari: 
1) 
a
>
b
 bo‗lsa, 
b
<
a
 bo‗ladi; 
2)  
a
>
b
 bo‗lsa, 
a
-
b
>0 bo‗ladi; 
a
-
b
>0 bo‗lca, 
a
>
b
 bo‗ladi; 
3) 
a
<
b
 va 
b
<
c 
bo‗lsa, 
a
<
c
 bo‗ladi; 
4) 
a
>
b
 bo‗lsa, 
a
+
c
>
b
+
c
 bo‗ladi; 
5) 
a
>
b
 va 
c
>
d
 bo‗lsa, 
a
+
c
>
b
+
d
 bo‗ladi;  
6) 
a
>
b
 va 
c
<
d
 bo‗lsa, 
a
-
c
>
b
-
d
 bo‗ladi; 
7) 
a
>
b
 bo‗lib, 
n
 musbat son bo‗lsa, u holda 
an
>
bn
 va 
 bo‗ladi; 
8) 
a
>
b
 bo‗lib, 
n
 manfiy son bo‗lsa, u holda 
an
<
bn
 va 
 bo‗ladi; 
9) 
a
>0, 
b
>0 bo‗lib, 
n

N
 va 
a
>
b
 bo‗lsa, 
a
n
>
b
n
 bo‗ladi; 
10) 
a
>
b
>0 va 
c
>
d
>0 bo‗lsa, 
ac
>
bd
 bo‗ladi; 
11) 
a
 va 
b
 bir xil ishorali bo‗lib, 
a
>
b
 bo‗lsa, 
 bo‗ladi. 
Tengsizlikni  yechish  noma‘lumning  berilgan  tengsizlikni  qanoatlantiradigan 
qiymatlar  to‗plamini  topishdan  yoki  noma‘lumning  bunday  qiymatlari  yo‗q  ekanini 
aniqlashdan iboratdir. 
1-misol: 5
x
-7<
x
+5 

 5
x
-
x
<5+7 

 4
x
<12  

  
x
<3. 
2-misol: 
 ni yeching.  
Yechish: Tengsizlikning har ikkala tomonini 15 ga ko‗paytiramiz. 
. 
3-misol: 
 ni yeching. 
Yechish: Tengsizlikning har ikkala tomonini 10 ga ko‗paytiramiz. 
.
 
3. Mustahkamlash. 
Test yechiladi. 
TESTLAR. 
1. 
tengsizlik nechta natural yechimga ega. 
A) 1         B) 2          C) 4           D) 5              E) 6 
n
b
n
a

n
b
n
a

b
a
1
1

5
3
2
15
2
3
x
x
x






10
13
13
10
3
10
5
2
3
3
2
5
2
3













x
x
x
x
x
x
x
x
5
7
2
2
3



x
x

 

1
14
4
15
5
7
2
2
3
5










x
x
x
x
x
5
,
3
:
465
,
31
7
,
5
:
556
,
17


y

---

Toshloq tumani 
2. 
y 
ning qanday qiymatlarida 
 kasrning qiymati 
 kasrning mos 
qiymatlaridan katta bo‗ladi. 
A) 
            B) 
                 С) 
             D) 
           E) 
 
 
3. 
y 
ning  qanday  qiymatlarida 
  kasrning  qiymati  1-6
y
  ikkihadning  mos 
qiymatidan kichik bo‗ladi. 
A) 
            B) 
              С) 
           D) 
        E) 
 
 
4. 
b
 ning qanday qiymatlarida 
 va 
 kasrlarning ayirmasi manfiy bo‗ladi. 
A) 
         B) 
            С)  
            D)  
       E)  
 
 
5. 
x
 ning qanday qiymatlarida 
 ifoda ma‘noga ega bo‗ladi. 
  A)  
x
 

 0,2           B) 
     С)  
           D) 
     E)  
 
 
6. –4<2–4
x
<–2 qo‗shtengsizlikni yeching. 
A) (–1,5; –1) 
  B) (1; 2)    С)  (0; 1)    
D)  (1; 1,5)   
E)  (–1,5; 0) 
 
7. 
 tengsizlikni yeching. 
A) (–2,5; 0)    
B) (

; –2,5)   С)  (–

; 0)  
D)  
x

R
 
 
E)  

 
 
8. 6798:103<54+6
x
<9156:109 tengsizlikning barcha natural yechimlarini toping. 
A) 2; 3; 4 
   
B) 4; 5; 6 
  С)  3; 4 
  
D)  4; 5 
 
E)  3; 4; 5 
 
9. 1256:314<9
x
-32

2976:96 tengsizlikning barcha natural yechimlarini toping. 
A) 4; 5; 6    B) 5; 6; 7 
  С)  6; 7; 8    
D)  7; 8 
 
E)  4; 5; 6; 7