Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti “Fizika va Kimyo” fakul’teti
Download 11,35 Mb.
|
Kristtallar kimyosi - Majmua (1)
|
1-jadval
Jami: 30 soat Ma’ruza mashg’ulotlari multimedia qurulmalari bilan jihozlangan auditoriyada akadem guruhlar oqimi uchun o’tiladi. Aqliy hujum”, “Tushunchalar tahlili” va “BBX” metodlari, Keys-stadi va testlardan foydalaniladi. IV Amaliy mashg’ulotlar 2-jadval
Jami: 30 soat V. Laboratoriya mashg‘ulotlari bo‘yicha ko‘rsatma va tavsiyalar
Jami 30 soat VI. Mustaqil ta’lim 4-jadval
Jami: 120 soat Mustaqil ta’lim talabalarning nazariy bilimlarini mustahkamlashga mavzularni tushunish va o’zlashtirish qobiliyatini rivojlanishiga umumiy dunyoqarashining kengayishiga yordam beradi. Mustaqil o’zlashtiriladigan mavzular bo’yicha talabalar tomonida referatlar tayyorlanadi va uni taqdimoti tashkil qilinadi. Fan bo’yicha kurs ishi. Kurs ishi bu fan bo’yicha rejalashtirilmagan. VII. Fan bo’yicha talabalar bilimini baholash va nazorat qilish mezonlari Talabalarning bilimini baholash kredit- modul tizimi asosida amalga oshiriladi. VIII Asosiy va qo’shimcha o’quv - adabiyotlar hamda axborot manbalari. Asosiy adabiyotlar 1.Чупрунов Е.В., Хохлов А.В., Фадеев М.А. Основы кристаллографии. – М.: Физматлит, 2004, 500 с. 2.Розин К.М. Практическая кристаллография. –М.: МИСиС, 2005 г., 486 с. 3.Yoriyev O.M. va b. Umumiy va noorganik kimyodan masala va mashqlar to‘plami. Toshkent: 2008. 4.Qodirov E., Muftaxov A., Norov SH. Noorganik kimyodan amaliy mashg‘ulotlar. Toshkent: O‘zbekiston.1996. Qo‘shimcha adabyotlar 5. Mirziyoev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. Mazkur kitobdan O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning 2016 yil 1 noyabrdan 24 noyabrga qadar Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahri saylovchilari vakillari bilan o‘tkazilgan saylovoldi uchrashuvlarida so‘zlagan nutqlari o‘rin olgan. /SH.M.Mirziyoev. – Toshkent: “O‘zbekiston”, 2017. – 488 b. 6. Raemond Chang. General Chemistre: The Essential Concepts 5th Edition, McGraw-Hill Education; England 2013. Internet saytlari 7. http://window.edu.ru/resource/230/21230 8. http://ini-fb.dvgu.ru/scripts/refget.php?ref=/000/008.iso 9. www.labchem.ru 10. http://www.chem.msu.su/rus/weldept.html
KALENDAR REJA (Ma’ruza, laboratoriya mashg’uloti) Fakultet: “Fizika va kimyo” Ta’lim yo’nalishi: 5110300– Kimyo __________ kurs 2, guruh 20/1,2,3,4 o’zbek - rus Fan nomi: Kristallokimyo Ma’ruza o’qituvchisi: _____Komilov _K. U.___________________________ Amaliy mashg’ulotlari o’qituvchisi: _________________________________________
Kalendar rejaning bajarilishi haqida kafedra mudiri xulosasi _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ «____» ________ 2021 yil ____________ A.Dj.Kurbanova Kristallar kimyosi fanidan nazariy materiallari 1-mavzu: Kristallokimyoga kirish Reja: 1.Kristallokimyo predmeti va vazifalari. Kristallokimyoning asosiy jihatlari: stereokimyoviy, kristall tuzilishi; kimyoviy bog'lanishlarga xos xususiyat. 2.Umumiy kristalli kimyo (kristallardagi kimyoviy bog'lanish turlari, kristalli tuzilmalar sistematikasi, atomlarning kristall kimyoviy radiusi.). Strukturaviy tahlil kristallokimyoning asosiy eksperimental usuli sifatida. 3. Kristal tuzilishi va uni modellashtirish usullari. Kristallarni hisoblash usullari. Kristallokimyo, kristallar kimyosi — kristallarning strukturasi va xususiyatlari ayvan shu kristallarning kimyoviy tarkibiga bogʻliqligini oʻrganadigan fan. K. kristallografiya bilan uzviy bogʻlangan. Kristallar strukturasini muntazam tadqiq qilish 1912 yilda kristall panjarasida rentgen nurlari difraksiyasi hodisasi kashf qilingandan keyin boshlandi. Modda strukturasini aniqlashning asosi — bu Ye. S. Fyodorov tomonidan ishlab chiqilgan simmetriyaning fazoviy guruhi nazariyasidir. Kristallar strukturasining difraksion (rentgenostruktura, elektronografiya, neytronografiya, messbaer va boshqalar) metodlari yordamida strukturaning geometrik tavsifini bilishga imkon beruvchi tajribaviy aniqlash maʼlumotlariga asoslanadi. K. boʻyicha maʼlumotlar Yer poʻstining ashyoviy tarkibini oʻrganish bilan bogʻliq boʻlgan (mineralogiya, petrografiya, foydali qazilmalar toʻgʻrisidagi taʼlimot, geokimyo) barcha geol. fanlarining asosini tashqil etadi. K. minglab kimyoviy moddalarning kristallik strukturasi haqidagi maʼlumotlarni qamrab olgan. Odatda, har bir kristalli modda oʻziga xos strukturaga ega. Birok, turli moddalar (mas, NaCl va KS1, Vg2 va S1,)ning strukturalari ayvan oʻxshash. Bunday moddalar koʻpincha aralash kristallarni hosil qiladi (qarang Izomorfizm). Ayni vaqtda bitta kimyoviy moddaning oʻzi turli sharoitlarda har xil tuzilishga ega boʻlishi mumkin (qarang Polimorfizm). K.da kristalli strukturalarni gomodesmik (koordivatsion) vageterodesmik strukturalarga boʻladilar. Birinchisida barcha atomlar fazoviy karkas hosil qilib bir xil kimyoviy bogʻlar orqali birlashgan. Biroq kristalli moddalar koʻp holdarda geterodesmik strukturaga ega. Uning oʻziga xos tomoni — strukturali fragmentlari boʻlib, ularning ichida atomlar oʻzaro mustahkam bogʻlangan. Bu fragmentlar atom, zanjir, katlam, karkaslarning oxirgi guruhlaridan iborat boʻlishi mumkin. Shunga muvofiq ravishda orolli, zanjirli, katlamli va karkasli strukturalar farq qilinadi. Deyarli barcha organik birikmalar va galogenlar kabi boshka noorganik moddalar ham orolli strukturaga ega. Molekulalar "orollar" vazifasini bajaradi, shu bois bunday kristallarni molekulyar kristallar deb ataladi. Atomlarning oʻzaro (gomodesmik strukturalar misolida) yoki struktura fragmentlari orasidagi (geterodesmik strukturalarda) bogʻlanish harakteri boʻyicha kovalentli, ionli, metalli va molekulyar kristallar farq qilinadi. Soʻnggi guruh eng koʻp tarqalgan. Bunday guruhlarga boʻlish bir qadar shartlidir, chunki kristallar asta-sekin bir guruhdan boshqa guruxga oʻtib turadi. Biroq turli guruhga mansub tipik vakillari xususiyatlari bilan oʻzaro jiddiy farq qiladi. K. minerallar va ularning kristallik tuzilishining fizik, kimyoviy va genetik tavsifi oʻrtasidagi miqdoriy aloqalarni oʻrganish bilan minerallar tasnifi uchun nazariy asos yaratadi. Har xil genezisli minerallar kristallari (nuqsonli, izomorf tarkibli, stexometrik va h.k.)ning strukturaviy tavsifi variatsiyalari tipomorf belgilar sifatida foydalaniladi. K.da yangi yoʻnalish — turli geologik formatsiyaga oid togʻ jinslaridagi minerallar evolyusiyasini K. nuqtai nazaridan oʻrganuvchi geokristallokimyo vujudga keldi. K.ning oldindan belgilangan xususiyatlarga ega boʻlgan moddalarni sintez qilish muammolarini hal qilishda roli katta boʻldi. Bu hozirgi zamon texnikasida qoʻllaniladigan yangi materiallar yaratishda juda ahamiyatli. 2,3 -mavzu: Molekulalar va kristallarning simmetriyasi 1.Tabiatdagi simmetriya (simmetriya va entropiya). Nosimmetrik transformatsiyalar (operatsiyalar) va simmetriya elementlari. 2. Simmetriya guruhlari va tarkibiy sinflar. Kristall makonining bir xilligi va diskretligi. 3. Kristall xujayra.Simmetriya turlari taksonomiyasi. Simmetriya (kimyoda) — molekulalarning geometrik konfiguratsiyasidagi (zarralarning fazoviy joylashishidagi) qonuniyat. Tashqi muhitdan ajratilgan molekulalarning fizikkimyoviy xossalarida va ayni molekulalarning boshka molekulalar bilan oʻzaro taʼsir etishida namoyon boʻladi. Koʻpchilik oddiy molekulalar oʻzining muvozanat konfiguratsiyasiga xos fazoviy simmetriya elementlariga, yaʼni ntartibdagi simmetriya oʻqiga, S. tekisligiga, S. markaziga (yoki inversiya markaziga) ega. Mas, ammiak NH3 molekulasida muntazam uch burchakli piramida S.si, metan CH4 molekulasida tetraedr S.si mavjud. Murakkab molekulalarda konfiguratsiya ga xos S. butun molekulada kuzatilmasligi mumkin, lekin uning ayrim qismlarida (fragmentlarida) taqriban saqlanib qoladi (lokal S). Shuning uchun ham kvant kimyosining molekulyar orbitallar nazariyasiga koʻra, molekulalarda simmetriya elementlari mavjudligiga asoslanib, molekulaning ayrim kismlariga oid orbitallarni sinflarga ajratish qabul qilingan. Agar molekula oʻzining konfiguratsiyasi jihatidan S. tekisligiga ega boʻlsa va molekulaning yadrolari ana shu tekislikda yotsa, uning barcha orbitallari simmetrik (oorbitallar) va nosimmetrik (lorbitallar) sinfga ajratiladi. Lorbitallar sirtqi tomoniga yaqin joylashgan molekulalar toʻyinmagan moddalarga mansub boʻladi. Molekulaning muayyan qismida lokal S. mavjudligiga qarab reaksiya vaqtida uning qaysi qismi tezroq, qaysi qismi kechrok qoʻzgʻalishi (faollanishi) haqida xulosa chiqarish mumkin. Kimyoviy lazerlar va molekulyar toʻgʻrilagichlar hosil qilishda, organik oʻta oʻtkazgichlar modelini tuzishda, kanserogen moddalar hamda farmakologik faol moddalarni analiz qilish va boshqalarda molekulalar S.i inobatga olinadi. Molekulalardagi atomlarning joylashishi ma'lum simmetriyaga ega. Mazkur sistemaning simmetriya xilini bilish molekulaning fazoviy buzilishini, turli (optik, elektrik va boshqalar..) xossalarini aniqlash, analiz qilish va oldindan aytib berish uchun xizmat qiladi. Simmetriya elementlarini aniqlash to`g`risidagi gap yuritilayotgan paytda molekularni nuqtaviy kattaliklarga ega bo`lgan sistema deb qaralishi mumkin. Simmetriya operatsiyasi deb, shunday matematik operatsiyaga aytiladiki, uni amalga oshirish natijasida molekulaning konfiguratsiyasi van a xususiyatlari o`zgaradi. Asosiy simmetrik operatsiyalariga aylantirish, aks ettirish kiradi. Simmetriya tekisligi deb, molekula bu ntekislikda aks ettirilganda uning holati o`zgarmay qoladigan tekislikka aytiladi. Masalan, suv molekulasi bitta simmetriya tekislikga ega. molekulasi esa bir –biriga perpendikulyar bo`lgan ikkita simmetriya tekisligiga ega. Simmetriya tekisligi b –orqali belgilanadi. Simmetriya elementining ikkinchi hili – aylanish o`qidir. Aylanishning simmetriya o`qi deb molekulani burchakda burganda u o`zini dastlabki xolatiga qaytishini ta’mirlovchi chiziqqa aytiladi. Simmetriya o`qi har hil bo`ladi. O`qining har biriga molekulani 3600 ga aylantirganda u necha marta o`z dastalari holatiga ayniy holatga o`tishini ko`rsatadi. Suv molekulasi ikkinchi tartibli simmetriya o`qiga ega. Simmetriya o`qi C xarfi bilan ifodalanadi, indeks sifatida uning tartibi ko`rsatiladi. Cn – n – chi tartibli simmetriya o`qi. Suv uchun n-360/180=2. ammiak molkulasi uchun n=3 ga teng: 360/180=3 va h.k. NH3 molekulasida C3 dan tashqari yana 3 ta simmetriya tekisligi bo`lib, ular NH bog`lari va qarama – qarshi tomondagi katetning yarmi orqali o`tadi. Uchinchi xil simmetriya element –simmetriya markazidir. Material nuqtalar sistemasining simmetriya markazi deb barcha nuqtalarni aks ettirgan paytda sistemaning holati dastlabki holatga o`xshash bo`lishini ta’minlaydigan nuqtaga aytiladi. Trans -1,2 – dixloretilenning simmetriya markazi bor, dis 1,2 – dixloretilen esa simmetriya markaziga ega emas. Cimmetriya markazi i harfi bilan ko`rsatiladi. Molekulada bo`lishi mumkin bo`lgan simmetriya elementlaridan yana biri “burib aks ettirish” simmetriya elementidir. Buning uchun molekulani avval ma’lum burchagiga buramiz va so`ngi struktura elementlarini ma’lum tekislikda aks ettiramiz. Ichki aylanish molekulalar ichida ro`y beradigan hodisalardan bittasidir. Ichki aylanish deb molekulaning ayrim bo`laklarini ya’ni atomlar guruhlarini ichki kinetic energiya hisobiga guruhlarni o`zaro bog`lab turuvchi kimyoviy bog`lar (bular albatta b bog`lar bo`lishi kerak) atrofida bir –biriga nisbatan aylanishiga aytiladi. Aylanish davomida bu guruhlar ma’lum qiymatga ega bo`lgan potinsial to`sqinni yengib o`tish kerak. Agar potinsial to`sqining energiyasi 3 kk yaqin bo`lsa, aylanish ozod kechadi. Bunga etan molekulasidagi metal guruhlarining bir –biriga nisbatan aylanishi misol bo`ladi. Agar potinsial to`siqning qiymati uchtadan katta bo`lsa, aylanish tormozlangan bo`ladi. Buni 1,2 – dixloretan molekulasi misolida ko`rish mumkin. Agar potinsial bar’or 5 dan katta bo`lsa, aylanayotgan guruhlarda fazoviy to`siqlar mavjud bo`lsa, hatto birlamchi bog` atrofida ham aylanish ta’qiqlangan bo`ladi. Bunday hollarda guruhlar bog`lar atrofida 5 – 200 buriladilar xolos. Molekulaning bunday konformatsiyasi barqaror bo`lib, molekula “qattiq” sistema deb qaralishi mumkin. Ichki aylanish ayniqsa polimerlar uchun katta ahamiyatga ega bo`lgan hodisadir. Poliakrilonitril, polikarbonatlar, polivinilxlorid kabi polimerlar qattiq zanjirli polimerlar bo`lib, ular ekspluatatsiya vaqtida plastifikatsiya qilishni talab qiladi. 4 - mavzu: Oddiy shakl va stereografik proektsiya tushunchasi 1. Kristallarning stereografik proektsiyasi. Izoedr tushunchasi (oddiy shakl). 2.Eng muhim isohedra. 3.Umumiy kristallokimyo (kristallardagi kimyoviy bog'lanish turlari, kristall tuzilmalar sistematikasi, atomlarning kristalli kimyoviy radiusi) 5,6 - mavzu: Kristal panjarali simmetriya Ochiq amallar, simmetriya elementlari va ularning o'zaro ta'siri. Bravais panjaralari. Fazoviy (Fedorov) simmetriya guruhi tushunchasi. Kosmik guruhlarga misollar. Ekvivalent pozitsiya tizimlari (to'g'ri nuqta tizimlari). Joylarning ko'pligi va simmetriyasi.Kristall kimyoviy analiz tushunchasi. 7 - mavzu: To'plar to'plamining eng yaqin nazariyasi Zich sferik devorlarga nisbatan tuzilmalarning tavsifi. To'pni qadoqlash va devorga ishlov berish. Ikki va uch qatlamli eng zich qadoq. Ko'p qavatli qadoqlash. Ibtidoiy va tanaga yo'naltirilgan kubikli toshlar. Ibtidoiy olti burchakli toshlar. Koptokli devorda bo'shliqlarning turlari. To'pni g'ishtlash nuqtai nazaridan tuzilmalarni tavsiflashning jismoniy ma'nosi. Molekulyar qadoq.Polyhedra yordamida strukturaviy turlarni tasvirlash usullari. 8,9 - mavzu: Rentgenologik strukturaviy tahlil (4 soat) Laue shartlari va Bragg-Vulf tenglamasi. Uchta rentgen usuli: aylanish, chang va Laue. Difraksiya nurlarini qayd etishning fotografik va diffraktometrik usullari. Kristall tuzilishini tahlil qilishning asosiy bosqichlari. Birlik xujayrasining hajmini aniqlash. Tuzilishning simmetriyasini o'rnatish; difraksiya naqshining sentrosimmetriya qonuni. Rentgenologik strukturaviy tahlil asoslari.X-ray strukturaviy tahlilining harmonik usuli. 10 - mavzu: Kristallarda izomorfizm va polimorfizm Kashfiyot tarixi. Pre-rentgenografiya izomorfizm va polimorfizm ustida ishlaydi. Polimorfizm turlarining tarkibiy tasnifi. Izomorfizmning namoyon bo'lishi uchun zarur bo'lgan shartlar. Izomorfik almashtirish chegarasi. Morfotropiya va polimorfotropiya. Izovalent va heterovalent izomorfizm. Bo'shliqni to'ldirish izomorfizmi.Ichki qattiq eritmalar. Autoizomorf moddalar. 11 - mavzu: Metallmaslarning kristalli kimyosi Oddiy moddalarning - metallmaslarning kristalli tuzilmalari. Inert elementlar, III-VII guruh elementlari kristallari uchun xos bo'lgan tuzilish turlari. Olmos va grafitga o'xshash tuzilishga ega kimyoviy birikmalar. 12 - mavzu: Binar birikmalarning kristallokimyosi. Ion bog'lanishining tavsifi. Ionli birikmalarga xos tuzilish turlari (NaCl, CsCl, CaF2 turlari). Ion tuzilmalar energiyasi. AX, AX2, A2X va boshqalarning ikkilik birikmalarining tizimli turlarini zich sharsimon qadoqlash va devorga ishlov berish modeli asosida tizimlashtirish. O'tmaydigan metallarning ikkilik birikmalari uchun xos bo'lgan strukturaviy turlar. Ikkilik o'tish metall birikmalari uchun xos bo'lgan tuzilish turlari.Parametrli va parametrsiz tuzilish turlari. 13 – mavzu: Molekulyar va murakkab birikmalarning kristallokimyosi Gillespi qoidalari. O'tish metall komplekslarining odatiy shakllari. Kristalli tuzilmalarni tavsiflash usullari. Kompleks birikmalardagi o'tish metallarining stereokimyosi; umumiy naqshlar (davrlar va guruhlar bo'yicha).Molekulalararo ta'sir o'tkazish kuchlarining xarakteristikasi. Molekulaning ichki simmetriyasining nisbati va uning kristalldagi holatining simmetriyasi. Sentrosimmetriya qoidasi. Strukturaviy sinflar va kichik sinflar. Molekulyar tuzilmalarning kosmik guruhlar va struktura sinflari bo'yicha taqsimlanishi. Uchlamchi birikmalarning kristallokimyosi. Klatrat va boshqa murakkab kimyoviy birikmalar. 14 – mavzu: Silikatlar va organik moddalarning kristallokimyosi. Silikatlarning qiymati. Tuzilishning asosiy xususiyatlari (kremniy-kislorodli tetraedrlar va ularning bir-biri bilan aloqasi). Silikatlarning tasnifi. Orol, zanjir, qatlam va ramka silikatlari. Silikatlarning fizik xususiyatlari. Tashqi sfera kationlarining tabiati va kattaligining silikatlar tuzilishiga ta'siri. Alumo va borosilikatlar.Seolitlarning tuzilishi va sanoat sharoitida ishlatilishi. Organik moddalar. 15 – mavzu: Kristallni ko'paytirish usullari Kristalning tuzilishi va fizik xususiyatlari anizotropiyasi. Kristallarning o'sish sur'ati anizotropiyasi va ularning o'ziga xos qobiliyati. Burchaklar barqarorligi qonuni. Kristallanish va kristallarning o'sishi nazariyasining elementlari. Dislokatsiya tushunchasi. Haqiqiy kristallar va kristalli tuzilmalardagi nuqsonlar. Umumlashgan kristallokimyo. 1-mavzu: Kristallokimyoga kirish Kristallokimyo predmeti va vazifalari. Kristallokimyoning asosiy jihatlari: stereokimyoviy, kristall tuzilishi; kimyoviy bog'lanishlarga xos xususiyat. Umumiy kristalli kimyo (kristallardagi kimyoviy bog'lanish turlari, kristalli tuzilmalar sistematikasi, atomlarning kristall kimyoviy radiusi.). Strukturaviy tahlil kristallokimyoning asosiy eksperimental usuli sifatida. Kristal tuzilishi va uni modellashtirish usullari. Kristallarni hisoblash usullari. 2,3 -mavzu: Molekulalar va kristallarning simmetriyasi Tabiatdagi simmetriya (simmetriya va entropiya). Nosimmetrik transformatsiyalar (operatsiyalar) va simmetriya elementlari. Simmetriya guruhlari va tarkibiy sinflar. Kristall makonining bir xilligi va diskretligi. Ajoyib kristal. Kristall xujayra.Simmetriya turlari taksonomiyasi. 4 - mavzu: Oddiy shakl va stereografik proektsiya tushunchasi Kristallarning stereografik proektsiyasi. Izoedr tushunchasi (oddiy shakl). Eng muhim isohedra.Umumiy kristallokimyo (kristallardagi kimyoviy bog'lanish turlari, kristall tuzilmalar sistematikasi, atomlarning kristalli kimyoviy radiusi) 5,6 - mavzu: Kristal panjarali simmetriya Ochiq amallar, simmetriya elementlari va ularning o'zaro ta'siri. Bravais panjaralari. Fazoviy (Fedorov) simmetriya guruhi tushunchasi. Kosmik guruhlarga misollar. Ekvivalent pozitsiya tizimlari (to'g'ri nuqta tizimlari). Joylarning ko'pligi va simmetriyasi.Kristall kimyoviy analiz tushunchasi. 7 - mavzu: To'plar to'plamining eng yaqin nazariyasi Zich sferik devorlarga nisbatan tuzilmalarning tavsifi. To'pni qadoqlash va devorga ishlov berish. Ikki va uch qatlamli eng zich qadoq. Ko'p qavatli qadoqlash. Ibtidoiy va tanaga yo'naltirilgan kubikli toshlar. Ibtidoiy olti burchakli toshlar. Koptokli devorda bo'shliqlarning turlari. To'pni g'ishtlash nuqtai nazaridan tuzilmalarni tavsiflashning jismoniy ma'nosi. Molekulyar qadoq.Polyhedra yordamida strukturaviy turlarni tasvirlash usullari. 8,9 - mavzu: Rentgenologik strukturaviy tahlil (4 soat) Laue shartlari va Bragg-Vulf tenglamasi. Uchta rentgen usuli: aylanish, chang va Laue. Difraksiya nurlarini qayd etishning fotografik va diffraktometrik usullari. Kristall tuzilishini tahlil qilishning asosiy bosqichlari. Birlik xujayrasining hajmini aniqlash. Tuzilishning simmetriyasini o'rnatish; difraksiya naqshining sentrosimmetriya qonuni. Rentgenologik strukturaviy tahlil asoslari.X-ray strukturaviy tahlilining harmonik usuli. 10 - mavzu: Kristallarda izomorfizm va polimorfizm Kashfiyot tarixi. Pre-rentgenografiya izomorfizm va polimorfizm ustida ishlaydi. Polimorfizm turlarining tarkibiy tasnifi. Izomorfizmning namoyon bo'lishi uchun zarur bo'lgan shartlar. Izomorfik almashtirish chegarasi. Morfotropiya va polimorfotropiya. Izovalent va heterovalent izomorfizm. Bo'shliqni to'ldirish izomorfizmi.Ichki qattiq eritmalar. Autoizomorf moddalar. 11 - mavzu: Metallmaslarning kristalli kimyosi Oddiy moddalarning - metallmaslarning kristalli tuzilmalari. Inert elementlar, III-VII guruh elementlari kristallari uchun xos bo'lgan tuzilish turlari. Olmos va grafitga o'xshash tuzilishga ega kimyoviy birikmalar. 12 - mavzu: Binar birikmalarning kristallokimyosi. Ion bog'lanishining tavsifi. Ionli birikmalarga xos tuzilish turlari (NaCl, CsCl, CaF2 turlari). Ion tuzilmalar energiyasi. AX, AX2, A2X va boshqalarning ikkilik birikmalarining tizimli turlarini zich sharsimon qadoqlash va devorga ishlov berish modeli asosida tizimlashtirish. O'tmaydigan metallarning ikkilik birikmalari uchun xos bo'lgan strukturaviy turlar. Ikkilik o'tish metall birikmalari uchun xos bo'lgan tuzilish turlari.Parametrli va parametrsiz tuzilish turlari. 13 – mavzu: Molekulyar va murakkab birikmalarning kristallokimyosi Gillespi qoidalari. O'tish metall komplekslarining odatiy shakllari. Kristalli tuzilmalarni tavsiflash usullari. Kompleks birikmalardagi o'tish metallarining stereokimyosi; umumiy naqshlar (davrlar va guruhlar bo'yicha).Molekulalararo ta'sir o'tkazish kuchlarining xarakteristikasi. Molekulaning ichki simmetriyasining nisbati va uning kristalldagi holatining simmetriyasi. Sentrosimmetriya qoidasi. Strukturaviy sinflar va kichik sinflar. Molekulyar tuzilmalarning kosmik guruhlar va struktura sinflari bo'yicha taqsimlanishi. Uchlamchi birikmalarning kristallokimyosi. Klatrat va boshqa murakkab kimyoviy birikmalar. 14 – mavzu: Silikatlar va organik moddalarning kristallokimyosi. Silikatlarning qiymati. Tuzilishning asosiy xususiyatlari (kremniy-kislorodli tetraedrlar va ularning bir-biri bilan aloqasi). Silikatlarning tasnifi. Orol, zanjir, qatlam va ramka silikatlari. Silikatlarning fizik xususiyatlari. Tashqi sfera kationlarining tabiati va kattaligining silikatlar tuzilishiga ta'siri. Alumo va borosilikatlar.Seolitlarning tuzilishi va sanoat sharoitida ishlatilishi. Organik moddalar. 15 – mavzu: Kristallni ko'paytirish usullari Kristalning tuzilishi va fizik xususiyatlari anizotropiyasi. Kristallarning o'sish sur'ati anizotropiyasi va ularning o'ziga xos qobiliyati. Burchaklar barqarorligi qonuni. Kristallanish va kristallarning o'sishi nazariyasining elementlari. Dislokatsiya tushunchasi. Haqiqiy kristallar va kristalli tuzilmalardagi nuqsonlar. Umumlashgan kristallokimyo. Download 11,35 Mb. Do'stlaringiz bilan baham:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish