Тошкент “транспорт ва логистика: республика транспорт-транзит салоҳиятини ривожлантиришда рақамлитехнологиялар”

Функционал вазифасига мувофиқ кесишма сигнализа-
цияси куйидаги турларга бўлинади:
автоматлашган светофор сигнализацияси – поезд маълум бир 
масофага яқинлашганда кесишма светофорларининг автоматик 
равишда милтилловчи қизил сигналлар (чироқлар) ёқилишини 
ҳамда поезд темир йўл кесишмасидан ўтиб кетгандан сўнг уларни 
ўчишини амалга оширувчи кесишма сигнализацияси. Автоматик 
светофор сигнализацияси навбатчи ишчи томонидан хизмат 

---

618 
кўрсатиладиган темир йўл кесишмаларида автоматлашган 
шлагбаумлар билан биргаликда қўлланилади; 
милтилловчи оқ чироқ билан автоматлашган светофор 
сигнализацияси - кесишма светофорлари темир йўл кесишмасига 
яқинлашувчи поезднинг йўқлиги ва сигнализация қурилмалари 
созлигини кўрсатадиган милтилловчи оқ сигналли (чироқли) 
қўшимча сигнал каллагига эга бўлган кесишма сигнализацияси; 
автоматлашган шлагбаумлар билан жиҳозланган автоматлаш-
ган светофор сигнализацияси – автоматик равишда кўтариладиган 
ва тушириладиган қўшимча шлагбаум бруслари билан тўлдирилган 
кесишма сигнализацияси; 
автоматлашган шлагбаумлар билан жиҳозланган ярим 
автоматлашган светофор сигнализацияси – қўшимча шлагбаум 
бруслари билан тўлдирилган, сигнализация ёқилиши ва шлагбаум-
лар туширилиши поезд яқинлашганда автоматик равишда, 
сигнализация ўчирилиши ва шлагбаумлар кўтарилиши эса темир 
йўл кесишмасидан поезд ўтганидан сўнг навбатчи ходим томони-
дан тугма босилиши орқали амалга ошириладиган кесишма 
сигнализацияси; 
светофор сигнализация – тўсиш светофорлари сифатида 
қўлланиладиган кесишма сигнализацияси ва махсус светофор-
ларнинг ўзаро боғлиқлик қурилмаси. Меъёрий (ҳисобий узунлик-
даги) яқинлашиш участкаларини барпо қилишнинг имкони 
бўлмаган фақат шаҳарлардаги идораларга қарашли темир йўл 
шохобча йўлларида қўлланилиши мумкин; 
хабарлаш сигнализацияси – навбатчи ходимга поезднинг 
темир йўл кесишмасига яқинлашаётгани тўғрисида оптик ва акус-
тик хабар берадиган сигнал бўлиб, тўсувчи техник воситаларининг 
ёқилиши ва ўчирилиши темир йўл кесишмасига хизмат кўрсатувчи 
навбатчи ходим томонидан амалга оширилади; 
4) ҳаракат учун ёпиқ темир йўл кесишмасига поезд 
яқинлашганда, транспорт воситаларини санкциясиз кириб келиш 
уринишларига физик тўсиқ (ғов) яратувчи, қатнов қисмини тўлиқ 
беркитиш учун мўлжалланган мослама; 
5) автомобиль йўлининг қатнов қисмида махсус плиталарни 
кўтариб, темир йўл кесишмаси орқали автотранспорт воситалари 
ҳаракатига ғов бўладиган темир йўл кесишмасини тўсиш 
қурилмаси. 

---

619 
Темир йўл кесишмаларидан фойдаланаётган темир йўл 
транспортининг барча ташкилотлари, йўл хўжалиги ва йўл 
ҳаракати иштирокчилари темир йўл кесишмаларида ҳаракат 
хавфсизлигини таъминлашнинг асосий шартларидан бирига риоя 
қилишлари шарт: темир йўл транспорти темир йўл кесишмасида 
бошқа барча транспорт турлари олдида ҳаракатланиш устунлигига 
эга. 
Хулоса қилиб айтганда, темир йўл кесишмаларида ҳаракат 
хавфсизлигини таъминлаш мақсадида қўлланиладиган техник 
воситаларнинг самарали ва сифатли ишлаши, уларнинг 
ишончлилигини таъминлаш шу худудларда содир этилиши мумикн 
бўлган йўл-транспорт ходисларини олдини олишда катта аҳамият 
касб этади. Шу боисдан бундай қурилмаларга қўйиладиган 
талаблар ҳам нисбатан юқори бўлиб, ушбу талабларни тўлиқ 
бажарилишини таъминлаш зарур бўлади.