Тошкент “транспорт ва логистика: республика транспорт-транзит салоҳиятини ривожлантиришда рақамлитехнологиялар”

 
Сабиров Мураджан Махмудович, 
 “РРТМ” ДУК Бош директори, тадқиқотчи. 
 
 
23
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2016 йил 21 октябрдаги "2017-2021 йилларда қишлоқ 
жойларда янгиланган намунавий лойиҳалар бўйича арзон уй-жойлар қуриш дастури тўғрисида"ги Қарори 

---

47 
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА ТРАНСПОРТ-
ЛОГИСТИКА КЛАСТЕРЛАРИНИ ШАКЛЛАНТИРИШНИНГ 
МОХИЯТИ ВА АХАМИЯТИ 
 
“Кластер” атамаси французча сўз бўлиб ўзбекча таржимаси 
“панжа”, “бош”, “боғлам”, “гуруҳ”, “тўпланиш”, “турғун” маъно-
ларини беради. Шунингдек, “кластер” танланма тадқиқотларнинг 
бир усули сифатида ҳам ифодаланади.
Кластерлаштириш бу битта географик ҳудудда концентрация-
лашган ва маҳлум бир аниқ вазифани ечишга қаратилган фирмалар 
гуруҳи бўлиб, улар бир-бири билан узвий алоқадаги, жамовий 
рақобатлашувни мустаҳкамлаш мақсадида ишчи кучларини ўзаро 
бирлаштирувчи жараёндир. 
Транспорт-логистика кластери
(ТЛК)
деганда - юк ва йў-
ловчиларни ташиш, сақлаш ва кузатиб боришга ихтисослашган, 
шунингдек инфратузилма обектларига хизмат кўрсатувчи геог-
рафик жиҳатдан ўзаро боғланган ҳамда бир-бирининг заиф томон-
ларини тўлдирувчи ва мустаҳкамловчи компаниялар гуруҳи 
тушунилади.
Жаҳон амалиётида транспорт-логистика кластерлари фаолия-
тини ташкил этишга 
2 хил ёндашув мавжуд:
1. ТЛК маҳлум бир саноат ишлаб чиқариш (саноат ҳудуди, 
корпораця, картел, блок) кластерининг инфратузилмавий элементи 
сифатида ташкил этилади, яҳни ТЛК шартли равишда 
саноат 
кластерининг
бир элементи сифатида шакллантирилади. 
2. ТЛК кластерлар алоҳида 
мустақил тизим 
сифатида 
шакллантирилиб, унинг мақсади хомашё етказиб берувчилар, 
ишлаб чиқариш тузилмалари ва тайёр маҳсулот истеъмолчилари 
ўртасида етказиб бериш занжирларини самарали бошқаришдир. 
Ушбу ҳолатда ТЛК транспорт-логистика элементларини (юк 
терминаллари, терминал-омбор ва транспорт-экспедиторлик маж-
муалари) шакллантириш ва ривожлантириш, логистика компания-
ларини умумий логистика тизими таркибига жалб этишга хизмат 
қилади. У ўзини ўзи ташкил этиш, молиялаштириш ва ривожлан-
тириш қобилиятига эга бўлиши лозим. 

---

48 
Ўзбекистонда ТЛКларини шакллантириш ва уларнинг барқарор 
фаолият кўрсатишини таҳминлашга қаратилган сиёсатни қуйидаги 
йўналишларга амалга оширилиши мақсадга мувофиқ: 
1) Юқори сифатли ва рақобатдош транспорт-логистика хизмат-
ларини кўрсатиш. Транспорт-логистика хизматларининг сифат 
кўрсаткичлари параметрлари ва стандартлари ишлаб чиқилади, 
меҳёрий-ҳуқуқий база, давлатнинг соҳани тартибга солиш усуллари 
аниқланади.
2) Юқори унумдорлик ва хавфсизликка эга транспорт-логис-
тика инфратузилмасини яратиш. Транспорт инфратузилмасининг 
барча элементларини бир-бирига мутаносиб ҳолда ривожлантириш, 
аниқ статистик ва прогноз кўрсаткичларига асосан юк ва 
йўловчилар ташишга бўлган талабни аниқлаш, транспорт-иқтисо-
дий балансни шакллантириш, транспорт тизимини ривожлантириш 
моделларини таҳлил қилиш ҳамда унинг асосида логистик инфра-
тузилмани ривожлантиришнинг энг мақбул вариантларини ишлаб 
чиқиш.
3)Рақобат муҳитини яратиш. Транспорт хизматлари кўрсатиш 
соҳасида меҳёрий-ҳуқуқий базани ривожлантириш (хавфсизлик, 
экологик тозалик, транспорт-логистика хизматлари сифати, 
давлатни тартибга солиш усулларини такомиллаштириш), рақобат-
дош транспорт-логистика хизматлари кўрсатиш учун юқори 
самарали транспорт-логистик инфратузилмани ривожлантириш, 
ташиш ва сақлашда илғор техника ва технологияларни қўллаш. 
4) Меьёрий-ҳуқуқий базани ривожлантириш. ТЛК соҳсига оид 
қонунчиликни такомиллаштириш, уларни бошқа ҳуқуқий-меьёрий 
ҳужжатлар билан уйғунлигини таҳминлаш ҳамда жаҳон стандарт-
ларига мослаштириш.
Республикамизда транспорт-логистика кластерлари фаолия-
тини самарали ташкил этишдаги мавжуд муаммоларни ҳал қилиш 
учун