Toshkent to`qimachilik va yengil sanoat instituti Chakana savdo korxonalarining xarajatlari, foydasi va rentabelligi mavzusida

3.CHAKANA SAVDO KORXONASINING MUOMALA XARAJATLARI TAXLILI.

• Muomala xarajatlari ikki guruhga bo’linadi:
• Qo’shimcha muomala xarajatlari
• Sof muomala xarajatlari.

Muomala xarajatlari

Sof muomala xarajatlari

Qo’shimcha muomala xarajatlari

MUOMALA XARAJATLARI — tovar muomalasi jarayoni bilan bogʻliq boʻlgan jami sarflar. Muomala xarajatlari mohiyatiga koʻra sof va qoʻshimcha xarajatlarga boʻlinadi. Sof xarajatlar tovarlarni bevosita oldisotdi qilish bilan bogʻliq xarajatlardir. Sof xarajatlarga bevosita savdoni uskunalar bilan jihozlash, binolarni isitish, yoritish, savdo xodimlariga haq toʻlash va h. k. xarajatlar kiradi. Qoʻshimcha xarajatlarga tovarlarni tashib isteʼmolchilarga yetkazish, ularni saklash, qismli to-varni yigʻish (mas, mebel), ularni joylashtirish, oʻrash, reklama va boshqa xarajatlar kiradi.

Muomala xarajatlarining asosiy koʻrsatkichi uning darajasi hisoblanadi va tovar aylanmasi hajmiga nisbatan foiz bilan oʻlchanadi. Muomala xarajatlari tovar narxi tarkibiga kiradi. Shuning uchun ham uning darajasi aholi turmush darajasiga bevosita taʼsir koʻrsatadi.

Savdo madaniyatining yuksalishi Muomala xarajatlarini pasaytirishda muhim ahamiyat kasb etadi.

Tovarlarni o’rash, qadoqlash, saralash, transportga ortish, tashish va saqlash xarajatlari qo’shimcha muomala xarajatlari hisoblanadi.

Bu xarajatlar ishlab chiqarish xarajatlarining davomi hisoblanib, tovar qiymatiga kiradi va uning qiymatini oshiradi. Xarajatlar tovarlar sotilgandan keyin olingan pul tushumi summasidan qoplanadi.