Toshkent tibbiyot akademiyasi farmakologiya


Фаоллаштирлган кумир препаратининг таъсир механизми



Download 0,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet53/60
Sana18.04.2022
Hajmi0,99 Mb.
#559562
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   60
Bog'liq
ON gajavoblar

50.. Фаоллаштирлган кумир препаратининг таъсир механизми
кулланилиши
 

Faollashtirilgan ko‗mir — karbolen, oq gilvata, talk adsorbsiyalovchi moddalar
hisoblanadi. Bular maydalangan, indifferent,
suvda erimaydigan kukun bo'lib, katta qamrab oluvchi yuzaga ega. Shilliqlarga, teriga 
qo'yilganda zaharli kimyoviy moddalami, gazlami qamrab olib, ulaming qonga 
so'rilishiga to'sqinlik qiladi va sezuvchan nervlar oxirini ta‘sirlashdan saqlab qoladi.
Faollashtirilgan ko'mir karbolen tabletkalari asosiy adsorbsiyalovchi modda
hisoblanadi, chunki bu modda deyarli hamma zaharli moddalami, gazlami o'z
yuzasiga qamrab olib, organizmni o'tkir zaharlanishdan saqlab qoladi. Karbolen kimyoviy 
moddalar bilan o'tkir zaharlanganda, meteorizmdaichakda ko'p miqdorda gaz-vodorod 
sulfidi yig'ilganda, bolalar dispepsiyasida qo'llaniladi. Karbolen yuborilgandan keyin 
oshqozonni chayishni unutmaslik kerak, chunki zahar vaqt o'tgan sari 
adsorbsiyalovchi modda yuzasidan ajralib (dezorbtsiya), qonga so'rilishi mumkin. Talk


59 
hamda o'rab oluvchi shilliqlaming adsorbsiyalovchi xususiyati bor. 
51.Н-холинорецепторларга 
таъсир 
этувчи 
дори 
воситаларининг таснифи
 
oldingi savollarda javobi bor. 
52. Антагонизм ва унинг турлари
 
49 savoni o’qing va boshqa jydan xam. 
53. Адреномиметикларнингтаснифи
 
 
Симпатик нервларнинг постганглионар толаси охирида жойлашган нейро-
эффектор 
синапсларда 
қўзғалиш 
импульсининг 
ўтказилиши 
медиатор-
норадреналин (НА) воситасида амалга ошади. Симпатик нерв толалариниг охири 
эффектор аъзо ичида тармоқланиб, нозик тўр ҳосил қиладилар. Уларнинг учлари 
кенгайган бўлиб, у ерда НАнинг синтези кечади ва НА тўпланади. НА 
фенилаланиндан ҳосил бўлади (фенилаланин-тирозин-ДОФА-НА-адреналин), 
бунда бир қатор ферментлар иштирок этади. ДОФА ва дофамин нейронлар, НА 
бўлса, везикулаларда ҳосил бўлади, чунки дофамин β-гидорксилаза фақат 
везикулаларда учрайди. Адренергик нерв толаларида НА уч хил турдаги заҳира 
сифатида йиғилади:
(лабил) ўзгарувчан-везикулаларда;
(стабил) турғун-везикулаларда; 
эркин-цитоплазмада; 
Симпатик нервларни қитиқлаганда уларнинг охиридан синаптик ѐриқчага НА 
ажралади ва постсинаптик мембранада жойлашган адренорецепторлар билан 
боғланиб, уларнинг деполяризациялайди. Адренорецепторларнинг ҳар-хил 
кимѐвий бирикмаларга сезгирлиги бир хил эмас, шунинг учун қуйидаги
адренорецепторлар тафовут қилинган:
α
1
-адренэргик синапснинг постсинаптик мембранасида жойлашган. 
α
2
-адренэргик синапснинг пресинаптик мембранасида (уни қўзғатилса НА 
ажралиши камаяди), синапслардан ташқарида, асосан томирларнинг нерв толалари 
етмаган ички қаватида жойлашган (интима), хойнахой қондаги адреналин билан 
қўзғалса керак. 
β -адренорецепторлар постсинаптик мембранада жойлашган бўлиб, β
1
-юракда, β
2
-
бронхлар, томирларда, бачадонда бор.
Пресинаптик мембранада жойлашган β
2
-адренорецепторлар хам, бўлса керак деб 
тахмин қилинади (уни қўзғатилса НА ажралиши ортади).
Адренорецепторларнинг қўзғалиши, уларга хос бўлган ўзгаришлар билан намоѐн 
бўлади. Одатда α- адренорецепторлар қўзғалганда аъзонинг фаоллиги ортади (ичак 
мушаклардан ташқари, уларнинг тонуси пасаяди). β-адренорецепторлар 
қўзғалганда, аъзонинг фаоллиги сусаяди (юракдан ташқари:-тахикардия, қисқариш 
кучи ортади, автоматизм ортади, ўтказувчанлик енгиллашади). Тўқималарда α ва 
β-адренорецепторларнинг нисбати ҳар хил. Тери, буйрак, ичак қон томирларда, 
меъда-ичак трактининг сфинктерларида, қораталоқнинг трабекулаларида α-
адренорецептор устунлик қилади. 
Бронхлар ва склет мушаклари томирларида, ҳамда юракда асосан β-
адренорецепторлар бор. Углевод ва ѐғ алмашинувини бошқарувчи функционал 


60 
фаол макромлекулаларда хам β-адренорецепторлар бор, чунки адреномиметиклар 
таъсирида адренилатциклаза фаоллашади, АТФдан цАМФ ҳосил бўлиши ортиб, у 
протеинкиназа ва фосфорилаза ферментларининг фаоллигини навбатма-навбат 
оширади. Натижада гликоген парчаланиши тезлашади-гипергликемия юзага 
келади.
цАМФнинг кўпайиши триглицеридлипаза ферментини ҳам фаоллигини оширади. 
Натижада, триглицеридлар парчаланиб, глицерин ва ѐғ кислоталарининг миқдори 
ошиб кетади. НА адренорецептопларга қисқа таъсир кўрсатади, чунки унинг 75-
80% пресинаптик мембранага тез қайта сўрилади (нейронал ютилиши) ва заҳира 
қилинади. НАнинг қолган қисми эффектор хужайраларга ютилади (экстранейронал 
ютилиш – асосан силлиқ мушаклар) ва КОМТ (катехол-о-метилтрансфераза) ва 
МАО (моноаминоксидаза) таъсирида парчаланади.
Пресинаптик мембранадаги НА хам митохондрияларнинг МАО си таъсирида 
парчаланади.
Синаптик (тирқиш) ѐриққа ажралган катехоламинлар, асосан эффектор 
хужайраларнинг цитоплазмасидаги КОМТ ферменти таъсирида парчаланади. 

Download 0,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   60




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish