Toshkent tibbiyot akademiyasi ergashev u. Y. Xirurgik kasalliklar

Yopiq shikastlanishlarga: 
lat eyish, chayqalish, paylar cho‘zilish
, 
yirtilishlar kiradi.
Lat eyish 
–
 
to‘qima yoki a’zolarni butun bo‘lgan holda shikastlanishi. 
Simptomlar shikastlangan tana qismiga, shikastlovchi faktorning og‘irligi va ta’sir 
tezligiga bog‘lik. Klinik manzarasi – og‘riq, shish, qon quyilishlar, terining 
qizarishi yoki ko‘karishi va shu to‘qima yoki a’zoning funksiyasini buzilishi. 
Davolash-evakuatsion tadbirlarda – og‘riqsizlantirish, 2-3 kun davomida sovuq va 
siquvchi bog‘lam qo‘yiladi. Gematoma hosil bo‘lgan holda punksiya qilish, 
bo‘shliqni bo‘shatish va u erga antibiotiklar yuborish lozim. Gematomalar 
so‘rilishi yoki yiringlashi mumkin. 
Cho‘zilish 
–
 
mushak va paylarni yopiq shikastlanishi hisoblanadi (69 rasm). 
Cho‘zilishlar asosan ikki qarama qarshi kuch yoki tana fiksatsiya vaqtida tortuvchi 
kuch ta’sirida ro‘y beradi. Cho‘zilishlar klinik manzarasi va davolanishi lat eyishga 
o‘xshash. 

---

166 
69-rasm. Axil payi chuzilishi 
Chayqalish
– yumshoq to‘qimaning yopiq mexanik shikastlanishi bo‘lib, 
to‘qimalar funksiyasining buzilishi va morfologik o‘zgarishlarning bo‘lmasligi 
bilan xarakterlanadi. Chayqalish og‘irligi shikastlovchi sababning kuchiga, ta’sir 
vaqtiga, konsistensiyasiga bog‘liq (rasm-70). 
Patologoanatomik ko‘rinishi
– 
mahalliy qon quyilishlar, hujayra organellarining destruksiyasi, mayda qon 
tomirlarda qon kotishlari aniqlanadi. Klinik manzarasi
 
– to‘qimadagi mikroskopik 
o‘zgarishlarga bog‘liq. Mahalliy simptomlari: og‘riq, sezuvchanlikni susayishi va 
teri rangini o‘zgarishi. Shikastlovchi sababni ta’siri uzoq vaqt davom etadi 
(ayniqsa vibratsion uskunalarning) to‘qimadagi morfologik o‘zgarishlar yaqqolroq, 
shunga ko‘ra to‘qima funksiyasi ham buziladi. Shu vaqtda vibratsion kasallik 
boshlanadi.

---

167 
70-rasm . Bosh miya chayqalishi 
Yumshoq to‘qimalarning chayqalishi juda kam uchraydi. Shikastlovchi sababi 
kuchli bo‘lganida bosh miya chayqalishi va ko‘krak qafasi a’zolarining chayqalishi 
kuzatiladi.