Toshkent tibbiyot akademiyasi ergashev u. Y. Xirurgik kasalliklar

ARTRIT. 
Bo‘g‘imlarning yallig‘lanishi artrit deyiladi (98-rasm) va uning sabablari har-xil 
bo‘ladi – distrofik, endokrin, anafilaktik, travmatik. Kechishiga qarab o‘tkir va 
surunkali bo‘ladi. Ko‘pincha bo‘g‘imlarga ikkilamchi infeksiya tushishi natijasida 
yallig‘lanishi uchraydi va unga yiringli artrit ham kiradi. Yiringli artritning 
ko‘pincha qo‘zg‘atuvchilari quyidagilardan iborat: stafilokokklar, streptokokklar, 
pnevmokokklar, enterobakteriyalar, gonokokklar, qorin tifi tayoqchalari. Infeksiya 
bo‘g‘imga yon atrofdagi yiringli o‘choqdan tug‘ridan to‘g‘ri o‘tishi mumkin, yoki 
sepsis yoki tromboflebitda gematogen yo‘l bilan ham o‘tishi mumkin. 
Kliniksi
. 
Yiringli artrit og‘ir klinik ko‘rinish bilan namoyon bo‘ladi. Zararlanish 
eng ko‘p uchraydigan bo‘g‘imlar bu: tizza bo‘g‘imining zararlanishi – gonit, 
chanoq bo‘g‘imining zararlanishi – koksit, elka bo‘g‘imining zararlanishi – 
omartrit deb yuritiladi. 
98-rasm. Tizza bo‘g‘imi yiringli artriti. 
 
Yiringli artritda bemorlarning shikoyatlari:
bo‘g‘imlarda og‘riq, harakatlarning 
cheklanganligi va og‘riqliligi, oyoq qo‘llarning yarim bukilgan holati, 
bo‘g‘imlarda shish va hajmining kattalashganligi, tana haroratining baland bo‘lishi, 
bo‘g‘im konturlarining tekislanganligi, bo‘g‘im sohasida flyuktuatsiya aniqlanishi, 
bo‘g‘im boylamlari va tog‘ayi zararlanganida patologik harakatlarning paydo 
bo‘lishi, bo‘g‘im yuzalarining krepitatsiyasi.

---

230 
Yiringli artritlarning asoratlari
: bo‘g‘imlarning chala yoki to‘la chiqishlari, 
deformatsiyalovchi artrozlar, ekzostozlar, bo‘g‘imlar ankilozlari. 
Artritlarni davolash:
bo‘g‘imlarni immobilizatsiya qilish, isituvchi muolajalar 
qilish, og‘riq qoldiruvchi vositalar buyurish, bo‘g‘imlarni punksiya qilish va seroz 
yallig‘lanishda bo‘g‘im bo‘shlig‘iga antibiotiklar yuborish, yiringli artritda 
artrotomiya qilish, yiringli bo‘shliqni sanatsiya qilib, lavaj qilish uchun drenaj 
naychalar o‘rnatish, antibakterial terapiya, qon va qon o‘rnini bosuvchi suyuqliklar 
ko‘yish, operatsiyadan keyingi davrda davo gimnastikasi, massaj, balchiq va suv 
muolajalari. 
BURSIT. 
Bo‘g‘im shilliq xaltachalarining yallig‘lanishi bursit deyiladi (99-rasm), va u 
ko‘pincha prepatellyar va tirsak xaltachasida, ba’zan esa elka osti, kurak, yonbosh, 
deltasimon bo‘g‘im xaltachalarida uchraydi.