Toshkent tibbiyot akademiyasi ergashev u. Y. Xirurgik kasalliklar

VI. DESMURGIYA 
Desmurgiya –
bu har-xil jarohatlarda bog‘lamlar qo‘yish to‘g‘risidagi 
ta’limot. Eni 5 sm, 10 sm, 20 sm gacha bo‘lgan lenta shaklidagi doka-bint deb 
ataladi. Bintning eni tananing qaysi qismi bog‘lanishiga qarab tanlanadi. 
Bog‘lamlar haqida tushuncha
Davolash maqsadida jarohatlangan yoki zararlangan Yuzaga (qo‘yganda, 
ochiq jarohatlarda, suyaklar ochiq singanda va boshqa shikastlanishlarda) 
qo‘yiladigan bog‘lov materiallari bog‘lam deyiladi. Bog‘lam ikki qismdan iborat 
bo‘ladi: 1) Bog‘lamni o‘zi – bu jarohatga qo‘yiladigan bog‘lov materiali. Bu steril 
doka bo‘lib, u quruq yoki nam antiseptiklar shimdirilgan (malham, dori moddalari) 
bo‘ladi. 2) Ushlab turuvchi (fiksatsiyalovchi) qisim bog‘lamni tananing turli 
qismlarida ushlab turadi. 
Bog‘lov materiali antiseptik eritmalar yoki malhamlar bilan shimdirilib, 
jarohat Yuzasiga qo‘yiladi va ro‘mol, bint, kleol, leykoplastir yordamida jarohat 
ustida mustahkamlanadi. Ochiq jarohatlarda qo‘llanadigan bog‘lov materiallari 
sterillangan bo‘lishi shart. Bunga 
aseptik bog‘lam
deyiladi. 
Bog‘lam qo‘yish -
bu davolovchi muolaja hisoblanadi va quyidagicha amalga 
oshiriladi: 
1)
Oldin qo‘yilgan bog‘lamni ochish. 
2)
Jarohat atrofi terisiga antiseptiklar bilan ishlov berish. 
3)
Jarohatdagi turli xil davolovchi muolajalar (jarohatni Yuvish, drenaj 
naychalarni almashtirish, choklarni olish va h.k.). 
4)
Yangi bog‘lamni qo‘yish. 
Bog‘lov materiallari 
Operatsiya yoki bog‘lov almashtirishda ishlatiladigan bog‘lov materiallariga 
quyidagi talablar qo‘yiladi: ular gigroskopik (ya’ni suYuqlikni o‘ziga shimuvchi), 
ellastik, to‘qimalarni ta’sirlamaydigan va sterilizatsiya jarayonida o‘z 
xususiyatlarini yo‘qotmaydigan bo‘lishi kerak. 
Doka va paxta
hozirgacha bog‘lov 
materiallari sifatida ishlatilib kelinmoqda. Gigroskopik doka – bu paxta tolasidan 
tayyorlangan, mayda to‘rsimon to‘qilgan material bo‘lib, suYuqlikni shimib olish 

---

78 
xususiyatiga ega. Undan sharik, salfetka, trunda, tampon va bintlar tayyorlanadi. 
Kam gigroskopik xususiyatli dokalardan jarohatni ushlab turuvchi bintlar 
tayyorlanadi.
Bog‘lam turlari
Qaysi bog‘lam materiallari qo‘llanilishiga qarab, bog‘lamlar ikki turga 
bo‘linadi: 
1)
Yumshoq bog‘lamlar, bunda bog‘lash uchun bint, ro‘mol, kleol va 
leykoplastir ishlatiladi. 
2)
Qattiq bog‘lamlar, bunda shinalar, gips yoki yordamchi vositalar 
ishlatiladi. 
Bog‘lamni qaysi material yordamida bog‘lashimizga, mustahkamlashimizga 
qarab: ro‘molli, bintli, leykoplastirli, gipsli, shinali, IBPli bog‘lamlar mavjud. 
Bog‘lam qo‘yish maqsadiga qarab, bog‘lamlar quyidagi turlarga bo‘linadi: 
1)
Ushlab turuvchi bog‘lam – bu bog‘lov materialini jarohat Yuzasida 
turish uchun ishlatiladi. 
2)
Bosuvchi bog‘lam – qon oqishini vaqtincha to‘xtatish uchun 
ishlatiladi. 
3)
Immobilizatsiya qiluvchi bog‘lam - bu singan yoki chiqqan suyaklarni 
harakatsiz holga keltiradi. Bunday bog‘lam jarohatni bitishi uchun qulay sharoit 
yaratadi va bemorni kasalxonaga olib borish vaqtida og‘riqni kamaytiradi. 
4)
Uzaytiruvchi bog‘lamlar – bular kasalxona sharoitida qo‘llanib, singan 
suyaklar kaltalashgan vaqtda tenglashtirish uchun qo‘llaniladi.