Toshkent tibbiyot akademiyasi ergashev u. Y. Xirurgik kasalliklar

Diagnostika.
Peritonitli bemorlarni tekshirish muntazam, xar tomonlama bo’lishi 
va kasallik anamnezi, bemor shikoyatlari kuzdan kechirish, paypaslab ko’rish 
auskultatsiya va perkussiya natijalari zarur bioximiyaviy tekshiruvlarni o’rganishni 
o’z ichiga olish kerak . Analiz – avvalo kasalliki yotqizishgacha qo’llanishgan 
davo tadbirlari to’g’risidagi aniq ma’lumotlarni kiritish kerak, og’riq uning 
joylashuvi kuchi va xarakteri og’riqning kuchayib borishi kasallik og’irlashgandan 
darak beradi. Peritanitda tish chotka kabi quruq buladi. 
Ko’zdan kechirishda qorinning shakliga, nafas vaktida ishtirokiga teri qoplamlari 
rangiga ko’tarilib chiqqaniga yoki ichiga botganiga axamiyat beriladi.
Palpatsiya- yuza va chuqur paypaslab ko’rishda qimmatli ma’lumotlar og’riq, 
oldingi qorin mushaklarining tarangligi qorin parda ta’sirlanishi simptomi borligini 
bilish mumkin. 
Qorinni perkussiya qilish pnevmoperitoneum, quyilgan qon, suyuklik borligini 
aniklashga imkon beradigan tekshirish metodi xisoblanadi. 
Auskultatsiyada peristaltik shovqinlar bo’lmasligi paralitik ichak tutilib qolish 
borligidan dalolat beradi. 
Qorin bo’shlig’ining rentgenografiyasi. Bu tekshiruvda, ayniqsa kovak a’zolar 
(me’da, 12 barmoqli ichak, ingichka ichak yarasi yoki o’smasining) 
perforatsiyasida diafragmaning o’ng yoki chap gumbazi ostida gaz (el) 
yig’ilganini, jarohat tomonida diafragmaning yuqori turganligini topish mumkin. 
Ayrim hollarda yallig’lanish o’chog’ida yondosh ichaklarning paretik holati yoki 
yeldan shishganini, peritonitning kechki bosqichlarida - ichak qovuzlarida, o’tkir 

---

382 
ichak tutilishiga xos, suyuqlik sathlari (to’nkarilgan Kloyber kosachalari)ni 
aniqlash mumkin.
Qorin bo’shlig’ini ultratovush yordamida skanerlash: Bu usul - qorin 
bo’shlig’i a’zolarining holati, ulardagi o’zgarishlar, hamda bo’shliqning biror 
bo’limida ekssudat yig’ilganini aniqlashga yordam beradi, ayrim hollarda esa o’t 
pufagi yoki me’da osti bezi sohasidagi infil’tratsiya yoki destruktiv jarayoni, 
yeldan shishib ketgan, paretik ichakni yoki destruktiv jarayonni aniqlashga imkon 
beradi.
Reografiya - diastolik to’lqin balandligining sistolik to’lqinga nisbatan keskin 
oshganini (normada aksincha) aniqlashga imkon beradi, bu me’da-ichak 
sistemasining qon tomirlaridagi dimlanish hodisalari to’g’risida xulosa qilishga 
yordam beradi.
Invaziv usullar: laparotsentez, “izlovchi” kateter usuli, diagnostik 
laparoskopiya va diagnostik laparotomiya. Laparotsentez tekshirishning birmuncha 
oddiy usuli bo’lib, qorin devorini teshib, qorin bo’shlig’iga ingichka kateter kiritish 
yo’li bilan amalga oshiriladi. Laparoskopiyada qorin bo’shlig’ining deyarli hamma 
a’zolarini ko’zdan kechirish, pariyetal va visseral qorin pardasining holatiga baho 
berish, ekssudat bor yoki yo’qligini topish mumkin. Diagnosik laparotomiya va 
qorin bo’shlig’i a’zolarini qiyin hollarda taftish qilish o’z vaqtida to’g’ri tashxis 
qo’yishga yordam beradi.