Тошкент тиббиёт академияси

ГЛОССАРИЙ
АНАЭРОБИОЗ – молекуляр кислородсиз муҳитли ҳаёт
АНАЭРОБЛАР – эркин кислород бўлмайдиган шароитда яшаш ва ривожланиш ҳусусиятига эга бўлган организмлар. Терминни 1961-йилда Л.Пастер таклиф этган. Улар асосан прокариот организмлар орасида кенг тарқалган.
АЭРОБЛАР. Бу организмлар – эркин кислород бўлган муҳитда яшайдиган ва ривожланадиган организмлар. Улар кислородлан оксидловчи сифатида фойдаланади. Уларга барча ўсимликлар, кўпчилик ҳайвонлар, замбуруғлар киради. Ҳайвонларнинг кислородсиз муҳитда ҳаёт кечириши иккиламчи хусусиятга эга. Улар биологик оксидланишни ҳужайрада нафас олиш системаси орқали амалга оширади. Оксидланиш жараёнида кислород тўла қайтарилмасдан заҳарли маҳсулотлар ҳосил бўлиши туфайли аэроб организмлар бу маҳсулотларни парчалайдиган ферментлар (каталаза, супероксидсисмутгаза) га эга. Анаероб организмларда бундай ферментлар бўлмаслиги туфайли О₂ улар учун заҳарли таъсир этади. Нафас олиш занжири айниқса бактерияларда хилма-хил бўлиб, ситохромоксидаза билан бирга бошқа терминал оксидазалар ҳам иштирок этади. Аэроблар орасида фотосинтез қилувчи сианобактерлар, сув ўтлари, юксак ўсимликлар асосий аҳамиятга эга. Бу организмлар фаолияти туфайли ажралиб чиқадиган О₂ бошқа ҳамма Аэроб организмларнинг ривожланишини таъминлайди
ИЧАК БАКТЕРИЯЛАРИ - Enterobacteriaceae оиласи бактериялари. Escherichia, Klebsiella, Enterobacter, Salmonella, Shigella уруғи бактерияларини ўз ичига олади. Одам ва ҳайвон ичагининг типик бактериялари.
БАКТЕРИОЛОГИЯ – бактериялар ҳақидаги фан, микробиологиянинг бир бўлими. Бир нечта мустақил соҳалари бор
КОЛИ–ИНДЕКС – деб 1л. сувдаги ичак таёкчаларининг (Escherichia coli) сонига айтилади.
КОЛИ-ТИТР – деб битта ичак таёқчасини сақловчи енг кам сув миқдорига айтилади. (Коли титр қанча паст бўлса, сув одам ахлатидаги ичак таёқчаси билан шунча кўп ифлосланган бўлади)
КОЛИФАГ ичак таёқчаси бактерия вируслари
ИНФЕКЦИОН КАСАЛЛИКЛАР – патоген микроорганизмлар (бактериялар, вируслар, энг содда жониворлар ва ҳ. к.)нинг одам, ҳайвон ва ўсимлик организмига кириб кўпайиб, зарарли таъсир кўрсатиши натижасида келиб чиқадиган касалликлар.