Тошкент Тиббиёт Академияси

Буриштирувчи воситалар.

Бундай моддалар оқсиллар билан бирикиб уларни чўктирадилар (зич альбуминатлар хосил бўлади). Буриштирувчи моддалар шиллиқ таркибидаги оқсилларни қисман ивитади, ҳамда протоплазманинг юқори қисмидаги оқсилларни қайтар зичлантиришга (глификация) олиб келади. Шу туфайли мустаҳкам оқсил парда ҳосил бўлади ва у нерв охирларини қитиқловчи таъсирлардан сақлаб, оғриқни вужудга келишга йўл қўймайди. Шу билан бир қаторда томир деворларини ўтказувчанлиги пасаяди, томир тораяди, эксудация жараёни сусаяди, ферментлар фаоллиги фалажланади. Бу ўзгаришлар оқибатида яллиғланиш кескин сусаяди.
Буриштирувчи воситалар қуйидаги гуруҳларга бўлинади:

1. 
   Органик бирикмалар (танин, эман пўстлоғининг қайнатмаси)
   
2. 
   Анорганик бирикмалар (қўрғошин ацетати, висмут нитрат, кумуш нитрат, аччиқтош, мис сульфат, рух сульфат ва оксиди).
   

ТАНИН (Taninum) -қора (сиёх) ёнғоғидан, анор пўстлоғи ва кўпгина ўсимликлардан олинади. Таниннинг 5% ли сувли ёки спиртли эритмалари ёки суртмалари жаррохлар қўлига ишлов беришда, тери касалликларини даволашда (экзема, ўткир дерматитлар, куйганда), стоматитлар, гингивитлар, ярали колитларда (хуқна) қўлланилади. Одатда чайқалади, ювилади, сепилади.
ТАНАЛЬБИН – бу танин билан альбумин бирикмаси бўлиб, ичакда парчаланади ва эркин танин ажралиб, ичак шиллиқ қаватига буриштирувчи таъсир кўрсатади, ичак перистальтикасини кескин сусайтиради (антидиарейный эффект), ич кетишини тўхтатади.
Анорганик буриштирувчи моддалар ҳам танин каби қўлланилади.

Ўраб олувчи воситалар.

Бундай моддалар сув билан коллоид эритмалар ҳосил қиладилар, ўзлари алоҳида фармакологик фаолликга эга эмасдирлар. Улар шиллиқ қават устини ўраб оладилар ва нерв охирларини ташқи таъсиротлар таъсиридан муҳофаза қиладилар. Резорбтив таъсирга эга эмаслар. Одатда уларни ич кетиши ва қайт қилишни бартараф этиш учун ишлатилади. Бундан ташқари улар ичакдан заҳарларни сўрилишига тўсқинлик қиладилар. Заҳарлар билан заҳарланишда хамда corrigens ва constituens сифатида ҳам қўлланилади (Musilago Amyli,Musilago semen Lini).