Тошкент Тиббиёт Академияси

Шикастлар ҳавфи бўйича бўлинади:
1. енгил жарохат
2. яра
3. синишлар
4. тана қисмларини узилиши ва майдаланиши
5. куйишлар
6. тана ва кузга ёт моддалар тушиши.
Шикастланиш – технологик жараённи ўзига хослигига, бажарилаётган ишга, қурилмаларни холатига боғлиқлиги билан ҳарактерланади. Масалан метал куйиш цехлари, машинасозлик ва бошқа иссиқ цехларда термик куйиш холатлари кузатилиши мумкин.
Кимёвий моддалар билан ишловчи цехларда ишчиларни кислота ва ишкорларга тегиб кетиши натижасида кимёвий куйишлар келиб чиқади.
Металларни механик қайта ишлаш цехларида, метал кесиш, штамповкалаш ишларида металларни сачраши кул ва оёкларни юмшок туқималарини ва кўзни шикастлаши мумкин. ишлаб чиқариш шароитида жарохатларни локализацияси хилма-хилликка эга бўлиб, у ишда фаол иштирок этадиган органга, технологик жараён ҳарактерига ишни механизациясига боғлиқ. Металларни штамплаш, пресслаш ишларида, ярим тайёр махсулотларни қўлда узатишда, иш юзасида материалларни тўғрилаб жойлаштиришда, бу ишларни бажариш жараёнида тўхтамай ҳаракатда бўлишда кул бармоқларини шикастлаб олиш мумкин. Жарохатни сабабини аниқлашда уни локализациясини ўрганиш катта аҳамиятга эга.
Шикастларни профилактикасини асосий мақсади ташкилий-техник сабабларни олдини олишга йўналтирилган.
1. Техник ҳавфсизлик нуктаи назаридан қурилмаларни қонструктив камчиликларига киритиш мумкин:
а) ҳаракатланувчи машина қисмларини чегараланмаганлиги.
б) машина ва станокларни тез тўхтатувчи, тормозловчи қурилмаларнинг йўқлиги.
в) қўлда фойдаланиладиган асбоб-ускуналарни ток ўтказувчи қисмини изоляцияланмаганлиги.
2. Технологик жараённи меҳнатини муҳофазалаш меъёри ва қойдаларига мос келмаслиги:
а) ишни енгиллаштирувчи ёки шикастланиш ҳавфини йўқотувчи қурилмаларни йўқлиги.
б) шикастланиш ҳавфи юқори бўлган технологик операцияларни борлиги.
3. Огир ва ҳавфли ишларни етарли механизациялаштирилмаганлиги. Уларга юкларни ортиш ва тушириш ишлари, цех ичига юкларни транспортда ташиши ва бошқалар киради.