Toshkent «noshir» 2017

Hosilaviy qimmatli qog‘ozlarning turlari
va majburiy rekvizitlari
Hosila qimmatli qog‘ozlar optsionlar, fyucherslar va
varrantlar ko‘rinishida chiqarilishi mumkin.
Optsion
(nemischa 
option 
co‘zidan) – emitentning muay-
yan miqdordagi qimmatli qog‘ozlarini optsionda ko‘rsatilgan
muddatda qat’iy belgilangan narxda sotib olish huquqini
tasdiqlovchi emissiyaviy qimmatli qog‘oz.
Optsionning o‘ziga xos xususiyati shundaki, uning egasi
qimmatli qog‘ozning o‘zini xarid qilmaydi, balki uni sotib
olish yoki sotish huquqiga ega bo‘ladi. Bunda u o‘zining
xarid qilish yoki sotish huquqidan foydalanishi yo bo‘lmasa,
undan voz kechishi mumkin.
Optsion shartnomasida ikki tomon ishtirok etadi optsion
xaridori (egasi) – ma’lum miqdordagi qimmatli qog‘ozlarni
sotib olish yoki sotish huquqiga ega bo‘ladigan shaxs hamda
sotuvchi (ustiga yozuvchi) – tegishli ravishda ushbu qimmatli
qog‘ozlarni sotish yoki xarid qilish majburiyatini o‘z zim-
masiga oluvchi shaxs.
Barcha optsionlar ikki xilga bo‘linadi. Xarid qilish uchun
optsion «kolloptsion» (sall) va sotish uchun optsion-po‘-
toptsion (rut). Xarid qilish optsioni (sall) kelajakda hosila
qimmatli qog‘oz tomonidan belgilangan shartlarda bazis
aktivini sotib olish huquqini beradi. Sotish optsioni (rut) o‘z

---

36
37
egasiga kelajakda bazis aktivini hosila qimmatli qog‘oz
shartlariga muvofiq sotish huquqini beradi.
Optsionlar «Yevropa optsionlari» va «amerika optsion-
lari»ga bo‘linadi.
Yevropa optsioni
– bu uning ijro etilishiga faqat kelishilgan
bo‘lajak sanada ruxsat etiladigan shartnomadir. Amerika op-
tsioni – bu uning ijro etilishiga kelishilgan sanagacha va
kelishilgan bo‘lajak sanada istalgan yilda ruxsat etiladigan
shartnomadir.
Optsionning ijro etishi bahosi – bazis aktivining optsion
shartnomasida kelishilgan narxi.