Toshkent «noshir» 2017

«Stendard end Purz» indeksi
(The Standart and Poor’s)
Bu indeks «Stendard end Purz» kompaniyasi tomonidan
ikki variantda – 500 ta kompaniya aksiyalari bo‘yicha va
100 ta kompaniya aksiyalari bo‘yicha hisoblab chiqariladi
va chop etiladi.
(S&R 500) indeksi birja joriy yo‘nalishlarining indikatori
sifatida keng qo‘llanadi. U 1957-yili birinchi bo‘lib amalga
kiritilgan, 500 ta aksiya kurslariga doir keng ma’lumotlarni
diyotning turli sho‘balari (sohalari) dan tanlab olingan 30 ta
kompaniya ushbu mamlakat hayotiy kuchlarining ahvolini
eng to‘liq va aniq aks ettiradi.
Dou-Jons transport indeksi (Dow–Jones Transportation
Average) – 20 ta transport kompaniyasi – avtomobil yo‘llari,
temir yo‘llar va aviatsiya kompaniyalari aksiyalari kurslari
harakatining o‘rtacha ko‘rsatkichi.
Dou-Jons kommunal indeksi (Dow–Jones Utility Ave-
rage ) – gaz va elektr energiya ishlab chiqaruvchi 15 ta
kompaniya – avtomobil yo‘llari, temir yo‘llar va aviatsiya
kompaniyalari aksiyalari bozor narxlarining o‘rtacha ko‘rsat-
kichi.
Dou-Jons yig‘ma indeksi (Dow-Jones 65 Composity
Average) yoki boshqa nomi «Indeks-65» yuqorida sanab
o‘tilgan uchta guruh indekslari ko‘rsatkichlari asosida hisob-
lab chiqariladi.
Yig‘ma indeks, shuningdek, Dou-Jons aksiyalari tarmoq
indekslari alohida olinganida sarmoyadorlar uchun nihoyatda
foydalidir. Birinchidan, bu indekslar iqtisodiyot yoki yirik
sho‘balarining uzoq yil ko‘tarilishi va pasayishini kuzatib
borish uchun imkoniyat yaratadi, birjadagi vaziyat to‘g‘risida
ma’lumot beradi, aksiyalarni sotib olish va sotish yili to‘g‘-
risida qaror qabul qilishga yordam beradi. Ikkinchidan, agar
sarmoyador biron-bir alohida aksiyasining narxi Dou-Jons
indeksiga muvofiq ko‘tarilmasa, uning egasi bunday qimmatli
qog‘ozning ishonchliligiga shubhalanishga haqlidir. Birjalar
va birjadan tashqari bozorlarda qimmatli qog‘ozlarni sotib
olish-sotish yilida stavkalar juda yuqori bo‘lgani sababli
sarmoyadorlar hamda professionallar oxirgi kun, hafta, oy,
yil, o‘n yidda indekslarning barcha ko‘tarilishi va pasayishini
bilishga intiladilar. Ushbu hisob-kitoblarni qilishdan maq-
sad – aksiyalarning bo‘lajak faolligini, ularning kelib
chiqishi – tarixiga asoslangan holda, oldindan bashorat eta
bilishdir.

---

208
209
Bundan tashqari, telefon kompaniyalari indeksi ayniqsa
ommalashgan bo‘lib, ko‘p qo‘llanadi.
NUSE indeksi bo‘yicha optsionlar bilan operatsiyalar
amalga oshirilishi mumkin. Ular Nyu-York fond birjasining
o‘zida o‘tkaziladi. Fyucherslar va fyucherslar bo‘yicha
optsionlar bilan operatsiyalar Nyu-York fond birjasining filiali
bo‘lgan Nyu-York fyucherslar birjasida amalga oshiriladi.