Toshkent moliya instituti "tasdiqlayman"

TERMINNING YARATILISH 
QOIDALARI
 
 
Asrlar mobaynida arab, 
fors,tojik tillari o‘zbek tili 
leksikasining  boyishida 
o‘z o‘rnini egallab kelgan 
bo‘lsa, qayd etilgan 
davrdan boshlab bu rolni 
rus tili o‘ynay boshladi. 
Rus tilining o‘zbek tili 
leksikasi taraqqiyotiga 
ta’siri bu tildan faqat 
so‘zlar olishdangina 
iborat bo‘lmay, lug‘at 
boyligining oshishiga, so‘z 
yasashning ayrim 
jihatlariga va semantik 
tizimning kengayishiga 
ham ta’sir ko‘rsatdi. 
 
Termin yagona  ma`no  
bildirisni  lozim
. 
 
Termin sinonimlardan 
holi bo`lisni kerak. 
 
     
3-reja    ► 
 

---

26 
 
bilan  bir  qatorda  o‘z  (o‘zbek)  mualliflari  mustaqil  ravishda  yaratgan  iqtisod 
darsliklari, qo‘llanmalari hamda bir qator terminologik lug‘atlar yuzaga keldi. Bu 
darslik  va  lug‘atlar  o‘zbek  iqtisodiyot  terminologiyasini  tartibga  solish  hamda 
uning yanada ixchamlashuvi uchun katta zamin bo‘lib xizmat qildi. 
  90-yillar  bozor  iqtisodiyoti  va  shu  munosabat  bilan  o‘zbek  tili  iqtisodiyot 
terminologiyasining muayyan taraqqiyot va takomillashuvi bosqichi bo‘lib qoldi.  
 
 
Ma’lumki, tilda so‘zlarning ma’nolari har xil usullar bilan ko‘chishi mumkin. 
Chunonchi,  so‘z  semantikasidagi  o‘zgarish,  asosan,  metafora,  metonimiya, 
sinekdoxa, vazifadoshlik kabi semantik transformatsiya asosida ro‘y beradi. 
Tilshunoslarning  yakdillik  bilan  bildirgan 
fikrlariga  qaraganda,  semantik  usul  bilan  termin 
hosil  qilishda  asosiy  rolni  metafora  o‘ynaydi. 
Chunki  umumadabiy  yoki  jonli  tildagi  so‘zlarning 
biror  xususiyatini,  masalan,  shaklan  o‘xshashligini, 
rang-tusidagi  bir  xillikni  asos  qilib  olish  yo‘li  bilan 
yangi-yangi terminlar vujudga keladi. 
      O‘zbek tili iqtisodiy terminlarning semantik 
yoxud  semantik-sintaktik  usul  bilan  yasalishi  sof 
o‘zbekcha  yoki  o‘zbek  tilida  avvaldan  ishlatilib 
kelingan  arabcha  va  fors-tojikcha  so‘zlarni  yangi, 
iqtisodiy ma’noda qo‘llashdan iboratdir.  
O‘zbek  tilida  nashr  etilgan  iqtisodga  oid 
darsliklar,  o‘quv  qo‘llanmalar,  terminologik  hamda  izohli  lug‘atlar  va  boshqa