Toshkent moliya instituti “sug‘urta va pensiya ishi” kafedrasi tomonidan “sug’urta nazariyasi va amaliyoti” fani bo’yicha tayyorlangan taqdimot

TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI “SUG‘URTA VA PENSIYA ISHI” KAFEDRASI TOMONIDAN “SUG’URTA NAZARIYASI VA AMALIYOTI” FANI BO’YICHA TAYYORLANGAN TAQDIMOT

Toshkent-2022
REJA
1

• Sug‘urta bozori tushunchasi va uning ishtirokchilari.

2

• Sug‘urta bozorining turlari va ularga umumiy tavsifnoma.

3

• Sug‘urta bozori infratuzilmasining sug‘urta bozori rivojlanishidagi ahamiyati.

4

• Sug‘urta faoliyatini davlat tomonidan tartibga solishning ob’ektiv zarurligi va nazorat qilish shakllari.

7-MAVZU: Sug’urta bozorining tarkibi, holati va muammolari
1. Sug‘urta bozori tushunchasi va uning ishtirokchilari
Har bir bozorda sotuvchi va xaridor bo‘ladi hamda ular o‘rtasida tegishli tovarlar (xizmatlar) ayirboshlanadi. Xuddi shunday, sug‘urta bozorida ham sotuvchi (sug‘urtalovchi) va xaridor (potensial sug‘urtalanuvchi) ishtirok etadi.
Sug‘urta bozori ishtirokchilari
sug‘urtalovchi
sug‘urtalovchi - bu mamlakat xududida sug‘urta faoliyatini amalga oshirish huquqi berilgan hamda sug‘urtalash o‘zi uchun asosiy faoliyat turi hisoblangan yuridik shaxslardir.
potensial sug‘urtalanuvchi
sug‘urta “mahsulotini” sotib olishga ehtiyoji bor, ammo hali sug‘urtalovchilar bilan tegishli sug‘urta munosabatlariga kirishmagan shaxslar potensial sug‘urtalanuvchilar deb ataladi.
2. Sug‘urta bozorining turlari va ularga umumiy tavsifnoma
Sug‘urta bozori hududiy joylashuviga qarab, quyidagi sug‘urta bozorlariga bo‘linadi.
milliy
Milliy sug‘urta bozori biron-bir mamlakat hududidagi sug‘urta muassasalarini va ularni faoliyatini o‘z tarkibiga oladi.
mintaqaviy
Mintaqaviy sug‘urta bozori deganda savdo, iqtisodiy va boshqa jihatlardan o‘zaro yaqin munosabatda bo‘lgan bir nechta mamlakatlarning ichki bozori tushuniladi.
xalqaro
Xalqaro sug‘urta bozori sifatida dunyo miqyosida sug‘urta faoliyatini olib boruvchi alohida mamlakatlarning ichki bozori tushuniladi.
Sug‘urta bozorlari hududiy bo‘linish bilan bir qatorda sug‘urta turlariga qarab ham xilma-xil bo‘lishi mumkin. Iqtisodi rivojlangan mamlakatlar amaliyotida sug‘urta bozori ikkiga bo‘linadi:
Hayotni sug‘urta qilish bilan bog‘liq sug‘urta xizmatlari bozori
Umumiy sug‘urta xizmatlari bozori