Toshkent moliya instituti "statistika" kafedrasi

f
) ko’paytirib, kelib chiqqan natijani 
chastotalar yig’indisiga 
(

f
) 
bo’linadi. Buni tortilgan arifmetik o’rtacha 
formulasi ko’rinishida quyidagicha yozish mumkin:
f
xf
f
f
f
f
f
x
f
x
f
x
f
х
х
n
n
n












...
...
3
2
1
3
3
2
2
1
1
Ushbu ko’rinishdagi o’rtachani hisoblash uchun ma’lumotlar taqsimlanish 
qatorlari shaklida yoziladi (1-jadval). Masalan, do’konlar savdo maydoni bo’yicha 
quyidagicha taqsimlangan: 
1-jadval 
Do’kon savdo maydoni, m
2
(x) 
Do’konlar soni (f) 
Barcha do’konlar bo’yicha 
savdo maydoni (x f) 
40 
50 
60 
70 
80 
90 
2 
4 
6 
8 
5 
3 
80 
200 
360 
560 
400 
270 
Bu qator ma’lumotlari va yuqorida keltirilgan formula asosida o’rtacha savdo 
maydonini aniqlaymiz: 
.
8
,
66
28
1870
28
270
400
560
360
200
80
3
5
8
6
4
2
3
90
5
80
8
70
6
60
4
50
2
40
2
м
х



























---

56 
Demak, har bir do’konga o’rtacha 66,8 m
2
savdo maydoni to’g’ri kelar ekan.
Ko’p paytlarda o’rtacha miqdorlarni intervalli variatsion qator ko’rsatkichlari 
asosida hisoblashga to’g’ri keladi. O’rtachani intervalli variatsion qatorlarda 
hisoblashning o’ziga xos xususiyatlari bor. Bu erda, dastavval har bir guruh 
bo’yicha o’rtacha, so’ngra umumiy o’rtacha hisoblaniladi. Agar interval yopiq 
ko’rinishda bo’lsa, u holda har bir guruh uchun o’rtacha interval belgisining quyi 
va yuqori darajalari yig’indisining yarmiga teng. 
Xususiy firma do’konlarida 80 ta sotuvchi ishlaydi. Ular bir sotuvchiga to’g’ri 
keladigan oborot bo’yicha quyidagicha taqsimlangan (2-jadval). 
O’rtachani hisoblashdan oldin, interval variatsion qator diskret qatorga 
aylantirib olinadi. 
2-jadval