Toshkent moliya instituti "statistika" kafedrasi

«transfert to’lovlar»ni
, ya’ni kam 
ta’minlangan aholi guruhlariga, nogironlarga, qariyalar va boquvdagi kishilarga 
hamda ishsizlarga nafaqalarni to’lash; sotsial-muhim bo’lgan oziq-ovqat 
mahsulotlarning 
narxlarini
tartibga solib turish; inflyatsiyalni inobatga olgan 
holda daromadlarni va transfert to’lovlarni 
indeksatsiya
qilib turish; zaruriy 
minimal ish haqini
kuzatib borish; nominal ish haqi o’sishi bilan soliq stavkasi 
ham oshib boruvchi 
«progressiv soliq»
stavkasini o’rnatib borish. 
 
3.Aholini daromadlari bo’yicha tabaqalanishi 
Taqsimlashning bozor usuli yuzaga keltirgan daromadlardagi tengsizlikni 
g’arb iqtisodchilari Lorents egri chizig’i va Djini koeffitsienti orqali ifodalashadi. 
Lorents egri chizig’i
- bu muayyan hodisaning kontsentratsiyalanish 
darajasini grafikda ifodalash usulidir. Buning uchun har ikkala koordinata o’qiga 0 
dan 100 gacha foiz shkalalari belgilanadi. Abtsissa o’qiga to’plam birliklari (oila 
salmog’i), ordinata o’qiga esa o’rganilayotgan belgi (daromad salmog’i) 
joylashtiriladi. O’rganilayotgan belgining teng taqsimoti grafikda diagonal chiziq 
(ya’ni, «teng taqsimot chizig’i») bilan, tengsizlik taqsimoti esa Lorents chizig’i 
bilan ifodalanadi. Bu chiziq diagonal chiziqdan qanchalik tafovut mavjudligini 
ko’rsatadi. 
1-grafik. 
Daromadlarning notekis taqsimlanishi 
Daromad salmog’i va oilalar salmog’i misolida Lorents egri chizig’i 
daromaddagi hissa oilalar hissasiga mos bo’lishi yoki bo’lmasligini bildiradi. 
Lorents egri chizig’ini quyidagi grafikda ko’rish mumkin (1-grafik). 

---

294 
Amalda daromadlar farqlanganida uning harakati OEA to’g’ri dioganal 
chiziqi bilan emas, balki egri yoysimon OSDKA nuqtalari orqali o’tadi va Lorents 
egri chizig’ini hosil qiladi. Bu nuqtalarda daromad hissasi oilalar miqdoridagi 
hissadan jiddiy farqlanadi. Bu bozor iqtisodiyoti uchun tabiiy. 
Agar daromadlar bir tekis taqsimlanganda edi, uning harakati O nuqtadan A 
nuqtaga qadar bo’lgan to’g’ri chiziq, bissektrisadan o’tgan, oilalar sonidagi ulush 
bilan daromaddagi ulush teng bo’lar edi, ya’ni 50% oila daromadning 50% ga, 
75% oila esa daromadning 75 foiziga ega bo’lar edi. Ammo bozor iqtisodiyoti 
buni mustasno etadi, chunki u tengsizlikka asoslanadi.
Shuningdek, u daromadlarning hammasini muayyan oilalar qo’lida 
jamlanishini ham inkor etadi. Agar bir foiz oila daromadni 100 foiz o’zlashtirsa, 
mutloq tengsizlik yuz beradi, chunki 99 foiz oila daromadsiz qolib ochlikda 
yashashi mumkin. Bunday holning umuman yuz berishi mumkin emas, ammo 
daromadlar tengsizligi real hodisa. 
«O’zistiqbolstat» o’tkazadigan oralatib tekshiruvlar natijasida olingan 
ma’lumotlarga qaraganda, O’zbekistonning o’ziga to’q aholisining 10 foizi bilan 
eng kam ta’minlangan aholisining 10 foizi olayotgan daromadlar o’rtasidagi farq 6 
martadan oshmaydi, ayni bir vaqtda Rossiyada bu ko’rsatkich 16,8 marta ortiqdir. 
1 - grafikda shtrix chiziqlari bilan chizilgan maydon OAO