Toshkent moliya instituti "statistika" kafedrasi

 
3. Milliy hisoblar tizimida tashqi iqtisodiy faoliyat statistikasi
 
MHT da tashqi iqtisodiy aloqalar faoliyati natijalari kuyidagi schyotlarda 
tavsiflanadi:
1.
Tovar va xizmatlar schyoti; 
2.
Birlamchi daromadlar va joriy transfertlar schyoti; 
3.
Kapital operatsiyalar schyoti; 
4.
Moliyaviy schyot;
5.Aktivlardagi boshqa uzgarishlar schyotalirdan tashkil topgan. Xozirgi kunda 
MHT unsurlarini joriy kilishda tovar va xizmatlar, birlamchi daromadlar va joriy 
transfertlar, kapital bilan operatsiyalar schyotlarini shakllantirishning umumiy 
metodologik printsiplari ishlab chikilgan. 
«Tashqi dunyo» sektori mamlakat rezidentlari institutsional birliklari bilan 
operatsiyalarini amalga oshiruvchi norezidentlar birligidan tashkil topadi. Uning 
schyotlari shu mamlakat milliy iqtisodiyotini «Tashqi dunyo» iqtisodiyoti bilan 
boglovchi iqtisodiy munosabatlarning umumlashgan xolatini ta’minlaydi. Bir suz 
bilan aytganda, MHT ning «Tashqi dunyo» sektori schyotlarida shu mamlakat 
rezidentlari va norezidentlari urtasidagi barcha operatsiyalarni aks ettiradi. 
«Tashqi dunyo» sektorining barcha schyotlari norezidentlarning nuktai 
nazaridan tashkil etiladi. Shuning uchun bu schyotlarning «Resurslar» tomonida 
norezidentlarning rezidentlardan olgan «Foydalanish» tomonida norezidentlarning 
rezidentlarga utkazadigan iqtisodiy kiymati kursatiladi. 
Shu mamlakat norezidentlari urtasidagi joriy operatsiyalar tovar va 
xizmatlarning tashqi iqtisodiy schyotida xamda birlamchi daromadlar va joriy 
transfertlarning tashqi iqtisodiy schyotida aks ettiriladi. 
Tovar va xizmatlar bilan tashqi operatsiyalar schyoti sxemasi: 
Foydalanish 
Resurslar 
Tovar va xizmatlar eksporti 
Mavjud tovarlar moddiy xizmatlar 
Nomoddiy xizmatlar 
Norezidentlar iqtisodiy xududga 
pirovard iste’moli