1-жадвал
Товарлар структурасининг узгаришининг маҳсулот хажмига таъсири
Маҳсулот тури
|
Ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг натура хажмида (минг сум)
|
Махсулотнинг баҳоси
|
1 махсулот учун сарфланган вақт
|
Ишлаб чиқарилган маҳсулот
|
Киймат
шаклида (минг сум)
|
Норма соат улчовида
|
|
режа
|
хак
|
|
|
режа
|
хак
|
режа
|
хак
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6= (2х4)
|
7= (3х4)
|
8= (2х5)
|
9= (3х5)
|
А
|
80
|
112
|
2.25
|
2
|
180
|
252
|
160
|
224
|
Б
|
100
|
73
|
2,1
|
3,5
|
210
|
153,3
|
350
|
255,5
|
Жами
режанинг бажарилиши
|
х
|
х
|
х
|
х
|
х
|
103.9
|
х
|
94.0
|
Хулоса: ишлаб чиқарилган маҳсулот режаси киймат шаклида 103, 9%га шу маҳсулот хажми норма соат уочовида 94%га бажарилган. Фоизлар Ўртасидаги фарк 9, 9% товарлар структурасини урганишдан далолат беради. Яъни корхона киймати юкорирок, аммо кам мехнат сарф этиладиган маҳсулот турини режага нисбатан купрок ишлаб чиқарилган.
Бу курсаткич хар хил малака ва мураккабга эга булган мехнатни йигиндисидан иборат.
Куп номенклатурага эга булган корхоналарда бу курсаткични аниклаш техник жихатдан кулай эмас. Шу туфайли маҳсулот хажмига товарлар структурасини узгаришини таъсири нормаллаштирилган иш хаки курсаткичи оркали аникланади. Бунинг учун ишчиларнинг асосий иш хаки мехнат хажмига булиниб маҳсулот сигими ва унинг бажарилиши аникланади.
2-жадвал
Мехнат сигимини хисобга олган холда маҳсулот режасининг бажарилиши таҳлили
Курсаткичлар
|
Хисобот йили
|
Режа-нинг бажа-рили-ши
|
Маҳсулот сигимини хисобга олган холда ишлаб чиқарилган маҳсулот
|
Маҳсулот сигимини хисобга олган холда режанинг бажарилиши
|
А
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
1.маҳсулот хажми (улгуржи бахода (м.с.)
|
25500
|
25724
|
100.8
|
25646
|
100.5
|
2.ишчиларнинг асосий иш хаки (м.с.)
|
1850
|
1860
|
100.5
|
х
|
х
|
3. 1 сумлик маҳсулот учун сарфланган иш хаки (тийин) (2с:1с)
|
7.25
|
7.23
|
99.7
|
х
|
х
|
1.Мехнат сигимининг коэффициенти:
2.25724х0, 997=25646
4.100, 8-100, 5=+0, 3%
Хулоса: ишлаб чиқарилган мехнат режаси киймати шаклида 100, 8%га бажарилган мехнат сигимини хисобга олган холда 100, 5% бажарилган. Фоизлар уртасидаги 0, 3% (100, 8-100, 5) фарк товарлар структурасининг узгаришидан далолат беради.
Реализация хажмига таъсир этувчи омиллар ва уларнинг таҳлили
Маҳсулот сотишдан келган тушум корхона фаолиятининг асосий курсаткичларидан биридир. Маҳсулотни сотиш мажбурияти хисобига, ишни бажариш четга курсатилган хизматдан тушган тушум оркали корхона хомашё, ёкилги, энергия захираларини ташкил этади. Ишчи ва хизматчиларга иш хаки тулалайди.
Реализация хажми халк хужалик тармокларининг ижтимоий мехнат таксимоти ишлаб чиқарган ва истеъмол жараёнида вужудга келадиган узаро алокаларини ишлаб чиқаришга мехнатнинг хажим ва таркиб жихатидан ижтимоий эхтиёжларга мувофиклигини курсатади. Маҳсулотни сотиш курсаткичидан режалаштириш ва учётга олишда киймат ва натура шаклларида фойдаланилади.
Халк хужалик ишларини уз муддатида олиб боришни таъминлаш максадида республика президентининг 12 май 1995 йилдаги "Халк хужалигида уз вактида утказилиши учун корхона ва ташкилот рахбарларининг маъсулиятини ошириш борасидаги чора тадбирлар тўғрисидаги"ги фармони мухим аҳамият касб этади. Бу фармонга мувофик истеъмолчилар мол етказиб берувчиларининг товарларини кийматини 15%дан кам булмаган микдорда пул утказиши шарт. Шундаги товарларни, хизматларни амалга оширилади 60 кун ичида хисоб-китоб ишлари амалга оширилмаса бундай карздорликни муддати утган дебитор карзлар деб саналади.
Халк хужалик ишларини такомиллаштириш максадида кейинги даврларда вексел, чек шаклларида кенг фойдаланиладиган булади.
Маҳсулотни сотиш хажмига таъсир этувчи омилларни аниклаш учун товар баланси тузилади товар баланси куйидаги формула оркали аникланади.
бунда:
Иб-тайёр мехнатнинг йил бошидаги колдиги.
Т-ишлаб чиқариш товар маҳсулоти.
Р-реализация қилинган маҳсулот.
И-инвентаризация натижасига кура маҳсулотларни ортикчалигини ёки етишмаслигини.
Й-тайёр маҳсулотнинг йил охиридаги колдиги.
Товар баланси формуласига асосланган холда сотилган маҳсулот хажмига (Р) таъсир этувчи омилларни куйидагича ифодалаш мумкин.
Таҳлил жараёнида маҳсулот сотиш режасининг умумий хажмда бажарилишига бахо беришдан сунг шартнома, наряд буйича сотиш режасининг бажарилиши аниклаш керак.
Do'stlaringiz bilan baham: |