Таҳлил вазифаси Маҳсулот хажми ва структурасини хисобга олган холда бизнес режа бажарилишини назорат қилиш ва динамикасини аниклаш.
Маҳсулот хажми ва реализацияни узгариш сабабларини аниклаш ва унга таъсир этиш омилларини микдор жихатидан аниклаш.
Ишга солинмаган ички имкониятларни аниклаш ва уларни маҳсулот хажмини оширишга сафарбард этиш.
Таҳлил учун керакли маълумотлар. ФН1(шартнома) ФН1С хамда сутка вадекада буйича хисоботдаги маҳсулот ишлаб чиқариш ва айрим маҳсулот турларини истеъмолчиларга етказиш маълумотларидан фойдаланилади.
Маҳсулот хажмини (структуравий) ифодаловчи курсаткичлар системаси ва унинг таҳлили
Маҳсулот ишлаб чиқариш хажми корхона фаолиятининг мухим курсаткичларидан биридир, ички оборот маблагларига мехнат ресурсларига, хомашё материал ёкилгиларга булган талаб, маҳсулот хажми учёт ва хисоботларда киймат ва натура шаклида ифодаланади. Маҳсулот хажмини ифодаловчи курсаткичлар:
ялпи маҳсулот
товар маҳсулот
норматив соф маҳсулот
Ялпи маҳсулот - маълум вакт ичида ишлаб чиқарилган маҳсулот ва курсатилган хизматни уз ичига олади.
Товар маҳсулот - четга сотиш учун ишлаб чиқарилган маҳсулотдир. Бу курсаткич маҳсулот таннархини аниклашда реализация хажмига таъсир этувчи асосий омил сифатида таҳлилда фойдаланилади.
Норматив соф маҳсулот - асосан кайта ишлаш саноатида кулланилади. Бу курсаткич оркали кайта ишлаш саноатида маҳсулот умумдорлиги, фонд самарадорлиги аникланади.
Норматив соф маҳсулот мехнат таркибига материаллар харажати киритилмайди. Шу сабабли бу курсаткичда планлаштирилганда фойдаланиладиган корхоналар купрок физик жахон маҳсулот ишлаб чикувчи харакат килади ва унинг натижасида мехнат умумдорлигининг ортишига эришилади. Норматив соф маҳсулот таркибига асосий ва кушимча иш хаки, социал страхования ажратмалари, норматив фойда киради.
Бу курсаткичлар таркибига корхонанинг барча асосий ёрдамчи ва кушимча цехлари ишлаб чиқарилган тайёр маҳсулот четга берилган ярим фабрикатлар, бошка корхона ва ташкилотлар буюртмаси буйича четга бажарилган саноат характеридаги ишлар, хизматларни уз ичига олади. Таҳлил этишда маҳсулот хажмини режага нисбатан ва утган йилга нисбатан уз сабаблари аникланади. Утган йилга нисбатан ва режага нисбатан маҳсулот хажмининг усиши солиштирма улгуржи бахода белгиланади. Бундан ташкари хисоботда амалдаги улгуржи бахода хам маҳсулот хажми аникланади. Эга булган маҳсулот турини ишлаб чиқаришга ишлатилиши туфайли хам содир булади. Маҳсулотнинг айрим турини жами маҳсулот хажмида тутган улуши товар структурасини ифодалайди. Товарлар структурасини узгариш сабаблари:
корхона ички имкониятларидан келиб чиккан холда структура узгариши;
корхонани купрок фойда келтирадиган маҳсулот тизимини ишлаб чиқаришга интилиши туфайли;
бозор талабини хисобга олган холда;
Бозор иктисодиёти шароитида талаб ва эхтиёжини урганиш, ракобат бадош маҳсулот турларини ассортиментини янгилаш мухим аҳамият касб этади. Маҳсулот хажмига товарлар структурасини узгаришини таъсири мехнат йигими курсаткичлари оркали аникланади. Маҳсулот сигимини улчов бирлиги булиб, норма соат ва нормалаштирилган иш хаки хисобланади.
Норма соат-курсаткичи иштирокида таҳлил этиш ишлаб чиқарилган маҳсулот норма-соат ва киймат улчовида режанинг бажарилиши бир-бири билан солиштирилади.