Тошкент молия институти «Молия» кафедраси

2-мавзу. Маҳаллий бюджетларнинг иқтисодий моҳияти ва аҳамияти (2соат)


Режа:

1. Маҳаллий бюджетларнинг зарурлиги, иқтисодий моҳияти ва аҳамияти.

2. Маҳаллий бюджетнинг тақсимлаш ва назорат функциялари.
3. Маҳаллий бюджетларнинг молия тизими ва бюджет тизимида тутган қрни.
4. Ҳудудлар ижтимоий-иқтисодий тараққиётида маҳаллий бюджетларнинг роли.
Таянч сўз ва иборалар:

• 
  Маҳаллий бюджетлар зарурлиги;
  
• 
  Маҳаллий бюджетлар иқтисодий моҳияти ва аҳамияти;
  
• 
  Молия тизими;
  
• 
  Бюджет тизими;
  
• 
  Ҳудудий иқтисодиёт ва унинг муаммолари;
  
• 
  Маҳаллий бюджетлар функциялари;
  
• 
  Тақсимлаш функцияси;
  
• 
  Назорат функцияси;
  
• 
  Маҳаллий бюджетлар ижтимоий аҳамияти;
  
• 
  Маҳаллий бюджетларнинг минтақавий муаммоларни ҳал этишдаги иштироки .
  

Маҳаллий бюджетларнинг иқтисодий моҳияти, мазмуни ва функциялари.

Давлатнинг яхлит молиявий сиёсати молия тизимининг барча бқғинлари. Жумладан бюджет тизимининг ва унинг тарихий қисми бқлиш маҳаллий бюджетларнинг ҳам ягона қонунчилик асосида тегишли молиявий-иқтисодий шароитларнинг яратилиши билан тқлиқ амалга оширилиши лозим. Шу туфайли молиявий сиёсатнинг ихтиёрий соҳасига тегишли бқлган у ёки бу қарорнинг қабул қилиниши, маҳаллий юбджетлар фаолиятининг асосларига маълум маънода тегишли бқлади.

Ҳар қандай давлатда бошқарув тизимининг хусусиятига қараб, бюджет тизимининг таркиби қонуний тарзда белгиланади. Шунга кқра федератив давлатларда 3 бўғинли бюджет тизими амал қилади.
Ўзбекистонда сиёсий мустақиллик ққлга киритилган, иқтисодий мустақилликка эришиш учун муҳим ислоҳотлар бошланди.
Қзбекистон Республикаси Конституциясида қайд қилинишига мамлакатда 2 бқғинли бюджет тизими амал қилади. Буларга Республика бюджети ва маҳаллий бюджетлар кириши кқрсатилган.
Режали иқтисодиёт шароитидаги иқтисодий инфратузилмани бозор иқтисодиёти инфратузилмасига умуман тқғри келмаслиги, янги иқтисодий инфратузилма барпо этиш зарурлигини белгилаб берди. «Энг аввало, бозор инфратузилмасининг муҳим элементлари бқлган банк, молия. Солиқ тизимлари тармоғи барпо этилди»¹.
Юқорида таъкидлаб қтилган инфратузилмаларнинг кейинчалик хуқуқий асослари яратилди. Ушбу қтказилган ислоҳотлардан энг аҳамиятлиси бқлиб, бюджет ислоҳотлари ҳисобланади. Бюджет ислоҳотларини асосан икки бочқичга бқлиш мумкин: