Toshkent moliya instituti "moliya" kafedrasi "davlat byudjeti"

14.5.
 
Byudjet tashkilotlarining byudjetdan tashqari mablag„lari, 
manbalari va ishlatish yo„nalishlari
Byudjet tashkilotlari O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 
1999-yil 3-sentyabrdagi ―Byudjet tashkilotlarini mablag‗ bilan ta‘minlash tartibini 
takomillashtirish to‗g‗risida‖gi 414-sonli Qaror
1
bilan belgilab berilgan byudjetdan 

1
Қonun hujjatlari ma‘lumotlari milliy bazasi, 24.05.2018 y., 09/18/384/1266-son 

---

173 
tashqari mablag‗larga ham ega bo‗lishi mumkin. Ushbu qarorga asosan, yuridik 
shaxs maqomiga ega bo‗lgan byudjet tashkilotlari quyidagi byudjetdan tashqari 
mablag‗larni jalb qilish va o‗zining daromadlarini kengaytirish huquqiga ega: 

faoliyat turi bo‗yicha tovarlar (ishlar, xizmatlar) ishlab chiqarish va 
sotishdan olingan daromadlar; 

byudjet tashkilotlari tomonidan vaqtincha foydalanilmayotgan binolarni va 
davlatning boshqa mol-mulkini boshqa tashkilotlarga ijaraga berishdan tushumlar; 

yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan byudjet tashkilotlariga homiylik 
(beg‗araz) yordami berilishidan olinadigan qo‗shimcha daromadlar.
Ushbu manbalardan qo‗shimcha daromad olayotgan byudjet tashkilotlari 
2000-yil 1-yanvardan boshlab 2023-yil 1-yanvargacha
1
davlat byudjetiga 
undiriladigan soliqlar, Respublika yo‗l jamg‗armasiga yig‗imlar va davlat maqsadli 
jamg‗armalariga majburiy ajratmalardan ozod qilingan (bu davr ichida ko‗rsatilgan 
muddat hukumatning tegishli qarorlari bilan bir necha marotaba uzaytirilgan), 
bo‗shab qolgan mablag‗lar byudjet tashkilotining moddiy-texnika va ijtimoiy 
bazasini mustahkamlashga, shuningdek, ularning xodimlarini qonun hujjatlarida 
belgilangan tartibda moddiy rag‗batlantirishga maqsadli yo‗naltiriladi. 
Byudjet tashkilotlari byudjetdan tashqari mablag‗lar hisobidan Byudjet 
tashkilotini rivojlantirish jamg‗armasini shakllantiradilar. Ushbu jamg‗arma 
quyidagi daromadlar va tushumlardan shakllantiriladi:

hisobot choragining so‗nggi ish kuni oxirida xarajatlar smetasi bo‗yicha 
tejalgan mablag‗lar(kapital qo‗yilmalarni moliyalashtirish uchun nazarda tutilgan 
mablag‗lar bundan mustasno);

faoliyat ixtisosligi bo‗yicha tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) realizatsiya 
qilishdan olingan daromadlar;

byudjet tashkiloti balansida turgan mol-mulkni ijaraga berishdan olingan 
mablag‗larning bir qismi;

belgilangan tartibda byudjet tashkilotlari tasarrufida qoldiriladigan 
mablag‗lar;

homiylikdan olingan mablag‗lar. 
O‗z navbatida, Byudjet tashkilotini rivojlantirish jamg‗armasi mablag‗lari 
quyidagi yo‗nalishlarda ishlatilishi mumkin: 

avvalovaqtinchamehnatgalayoqatsizlikbo‗yichanafaqalarnivamavjudkreditor
likqarzlarnito‗lashga; 

byudjet tashkilotining moddiy-texnika bazasini mustahkamlash tadbirlariga; 

ijtimoiy rivojlantirish va xodimlarni moddiy rag‗batlantirish tadbirlariga. 
Byudjet tashkilotida vaqtincha mehnatga layoqatsizlik bo‗yicha to‗lanmagan 
nafaqalar bo‗yicha muddati o‗tkazib yuborilgan kreditor qarzdorlik mavjud bo‗lsa, 
Byudjet tashkilotini rivojlantirish jamg‗armasi mablag‗lari hisobidan tejab 
qolingan byudjet mablag‗lari doirasida ushbu qarzlarni to‗lashga (ishlar, xizmatlar, 

1
Vazirlar Mahkamasining 414-sonli qarorining (03.09.1999) O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 

2018-yil 22-maydagi 384-sonli qarori tahririda — Qonun hujjatlari ma‘lumotlari milliy bazasi, 24.05.2018 y., 
09/18/384/1266-son. 

---

174 
tovarlar ishlab chiqarish va sotish bo‗yicha jami xarajatlar o‗rni qoplangandan 
so‗ng) sarflanadi. Agar kreditor qarzdorlik byudjet tashkilotining xarajatlari 
vaqtincha yetarli miqdorda mablag‗ bilan ta‘minlanmaganligi munosabati bilan 
paydo bo‗lgan taqdirda, kreditor qarzdorlikning Byudjet tashkilotini rivojlantirish 
jamg‗armasi hisobiga to‗langan miqdori joriy moliya yiliga belgilangan xarajatlar 
limiti doirasida byudjetdan qoplanadi. 
Byudjet tashkilotida vaqtincha mehnatga layoqatsizlik bo‗yicha to‗lanmagan 
nafaqalar va kreditorlik qarz mavjud bo‗lmasa yoxud ushbu qarzlar to‗langan 
taqdirda, tovarlar (ishlar, xizmatlar)ni ishlab chiqarish va sotish bo‗yicha jami 
xarajatlarning o‗rni to‗ldirilgandan keyin Byudjet tashkilotini rivojlantirish 
jamg‗armasining qolgan mablag‗lari (homiylik yordami, beg‗araz yordam miqdori 
bundan mustasno): 

tushgan barcha mablag‗larning kamida 75 foizi moddiy-texnika bazani 
mustahkamlashga;

ko‗pi bilan 25 foizi byudjet tashkilotlari xodimlarini ijtimoiy himoya qilish 
va moddiy rag‗batlantirish tadbirlariga sarflanadi.
Yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan byudjet tashkilotiga ko‗rsatilgan 
homiylik mablag‗larining barcha summasi, agar homiy bilan maxsus o‗zgacha hol 
kelishilmagan 
bo‗lsa, 
byudjet 
tashkilotining 
moddiy-texnika 
bazasini 
mustahkamlashga sarflanadi. 
O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2009-yil 22-dekabrdagi PQ-1275-
sonli Qarorining 25-bandiga muvofiq, 2010-yildan boshlab vazirlik va 
idoralarning, byudjet tashkilotlarining barcha byudjetdan tashqari jamg‗armalari 
mablag‗larini davlat byudjetining g‗azna ijrosi mexanizmi bilan qamrab olish 
amalga oshirilвш. Bunda, byudjet tashkilotlarining byudjetdan tashqari mablag‗lari 
bo‗yicha 
bank 
hisobvaraqlari 
yopilib, 
G‗aznachilikda tegishli shaxsiy 
hisobvaraqlar ochildi. 
Byudjet tashkilotlarining davlat byudjetining g‗azna ijrosi bilan qamrab 
olingan byudjetdan tashqari mablag‗lari quyidagilardan iborat: 

Byudjet tashkilotlarini rivojlantirish jamg‗armasi; 

O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan tashqari 
Pensiya jamg‗armasining ijtimoiy nafaqalarni to‗lash uchun mablag‗lari; 

Tibbiyot 
muassasalarini 
moddiy 
rag‗batlantirish 
va 
rivojlantirish 
jamg‗armasi; 

o‗tgan yillar debitorlik qarzlarining tushgan summasi; 

maktabgacha ta‘lim muassasalarida bolalar ta‘minoti uchun ota-onalardan 
tushumlar; 

maktabdan tashqari muassasalarda(musiqa va san‘at maktablari)bolalar 
ta‘minoti uchun ota-onalardan tushumlar; 

xodimlardan, ular ishlayotgan joyida ovqatlanganligi bo‗yicha hisob-
kitoblardan tushadigan tushumlar; 

maktab-internatlar va litseylarda bolalarning ta‘minoti uchun ota-onalardan 
tushumlar; 

---

175 

ta‘lim muassasalarida o‗qishdan tushadigan mablag‗lar; 

vazirlik va idoralarning ajratmalar hisobiga shakllanadigan byudjetdan 
tashqari jamg‗armalari; 

umumta‘lim muassasalarida darsliklar ijarasi to‗lovidan tushgan byudjetdan 
tashqari mablag‗lar; 

kapital qo‗yilma mablag‗lari bo‗yicha depozitlar; 

turg‗un davolash-profilaktika muassasalarida davolanayotgan bemorlardan 
ovqatlanish uchun undiriladigan to‗lovlar.