Toshkent moliya instituti "menejmet" kafedrasi "menejment"

Sotuv tizimini tashkil etish va nazorat qilish (kontrolling). 

Tijorat kommunikatsiyada ishtirok etuvchi korxona, tashkilot vashaxslar, tovar 

sotish tizimida quyidagi vazifalarni bajaradi: 



 Tovar  va  xizmatlarni  tarqatishda  strategik  va  taktik  rejalarni  tuzish  ularni 

marketing tadqiqotlari va axborotlarni to‘plash; 



 Sotuvni rag‘batlantirish; 



 

Potensial iste‘molchilarga o‘zaro ta‘sir; 



 

Iste‘molchilar talabini o‘rganish, ularning talablariga tovarni moslashtirish;  



 

Mahsulotlarning  potensial  iste‘molchilarini  o‘rganishda  aloqalarni  tashkil 

etish; 



 Tovar harakatini tashkil etish va rejalashtirish (transport, saqlash, nazorat); 



 

Tanlangan  taqsimlash  kanali  bo‘yicha  tovar  oqimini  harakati  uchun 

moliyalashtirish; 



 

Bo‘lishi mumkin bo‘lgan xavflarni oldini olish va kafolatlash. 

---

224 

 

Yuqorida sanab o‘tilgan funksiyalarni ishlab chiqaruvchi firma yoki vositachi 

sotuvchi  tashkilot  orqali  ham  bajarilishi  mumkin.  Tovarlarni  tarqatish  kanallarini 

tanlash  muhim  bo‘lib,  ko‘p  jihatdan  samaradorlik  shu  omillarga  bo‘g‘liq.  Sotish 

kanallarini  samaradorligi  u  yoki  bu  kanaldan  foydalanganda  kutilishi  mumkin 

bo‘lgan  samarani,  bu  kanalni  tashkil  qilish  va  eksplutatsiya  qilishga  sarf  qilingan 

xarajatlarga nisbati bilan aniqlanadi. 

Tovarlarni  sotish  jarayonida  qarorlarni  qabul  qilish  juda  murakkab  jarayon 

hisoblanadi.Taqsimlash  qismining  dastlabki  muhim  ko‘rsatkichlari  bo‘lib 

quyidagilar hisoblanadi:  

1)iste‘molchilar hatti-harakati;  

2) mahsulotni xususiyatlari (saqlash, muddati, sinish-sinmasligi, hajmi);  

3) raqobatchilarni xususiyatlari (kuchli, kuchsiz tomonlari);  

4) ishlab chiqaruvchi korxonaning ko‘rsatkichlari;  

5) huquqiy ekologik omillar tahlili muhim hisoblanadi. (10.1.-jadval).