Toshkent moliya instituti "menejmet" kafedrasi "menejment"

Ulgurji  savdo  –  tovar  va  xizmatlar  sotilishi  bo‘yicha  faoliyatlarning 

hamma  turini:  qayta  sotish  maqsadida  ularni  kim  sotib  oladi,  professional 

foydalanish yoki biznesda foydalanish kabilarni o‘z ichiga oladi.Ulgurji sotuvchilar 

ishlab  chiqaruvchilarga  tovarlarni  ko‘plab  turli  xil  savdo  korxonalariga  va  ishlab 

chiqarish  iste‘molchilariga  samarali  yetkazib  berish,  transportirovka  qilish, 

omborga  joylashtirish,  moliyalashtirish,  tavakkalchilikni  qabul  qilish,  savdoni 

rag‘batlantirish kabilarda yordam beradi. 

Ulgurji  savdo  funksiyasini  quyidagilar  amalga  oshira  oladi:  ishlab 

chiqaruvchining iste‘mol bozorida 40% atrofida ulgurji savdoni ta‘minlovchi savdo 

idorasi  yoki  filiali,  tijorat  ulgurji  firmalari  (50  %  atrofida  aylanma;  agentlar  va 

brokerlar (umumiy ulgurji aylanmaning 10%). 

Savdo  idoralari  odatda,  savdo  bozorlari  yaqinida  joylashadi  va  tovar 

zahiralarini  saqlaydi.  Filiallar  savdo  bilan  ham,  saqlash  bilan  ham  shug‘ullanadi. 

Savdo  idoralari  va  tayyorlovchi  filial  orqali  ulgurji  savdo,  agar  iste‘molchilar 

geografik jihatdan bir joyga yig‘ilgan va shuningdek, mahalliy ulgurji sotuvchilar 

bilan  kelishish  imkoni  bo‘lmasa  yoki  bozor  infratuzilmasi  rivojlanmagan  bo‘lsa, 

foydali. 

Mustaqil  ulgurji  tijorat  tashkilotlari  o‘zlari  ish  olib  boradigan  hamma 

tovarlarga  mulkchilik  huquqini  sotib  oladi  va  sotuvdan  keladigan  foyda  hisobiga 

mavjud  bo‘ladi.  Ulgurji  tashkilotlar  xizmat  ko‘rsatishning  to‘liq  yoki  cheklangan 

sikliga ega bo‘lganlaridan farqlanadi.. 

Xizmat  ko‘rsatishning  to‘liq  sikliga  ega  ulgurji  sotuvchilar  tovar  zahiralarini 

---

215 

 

saqlash,  sotuvchilar  bilan  ta‘minlash,  kreditlash,  tovarni  yetkazib  berishni 

ta‘minlash  kabi  xizmatlarni  ko‘rsatadi.  O‘z  xarakteriga  ko‘ra  ular  ulgurji 

sotuvchilar  yoki  ishlab  chiqarilgan  tovarlarni  tayinlangan  joyga  yetkazib  beruvchi 

distribyutorlardir. 

Ulgurji  sotuvchilar  (dilerlar)  asosan,  chakana  sotuvchilardan,  ularga  to‘liq 

xizmat ko‘rsatgan holda iste‘mol tovarlarini sotadilar. 

Ulgurji savdo – umumlashgan vositachi hisoblanadi va ko‘pchilik vazifalarni 

bajaradi. Ulgurji savdoning ahamiyati: 



 chakana savdoga ishlab chiqarish firmalarning tor assortimentini kengaytirib 

taklif etadi; 



 katta hajmda tovar sotib olib, muomala xarajatlarini kamaytiradi; 



 yuqori malakali tovarshunos va marketologlar bilan tovarlar bozorini chuqur 

o‘rganadi; 



 tovarlarni saqlaydi va kerakli tovar zahiralarini shakllantiradi; 



 

ishlab chiqaruvchilar va chakana savdo o‘rtasida mustahkam aloqa  

bog‘laydi, ularga moliyaviy yordamlashadi va boshqalar. 



 

Ulgurji savdo bilan shug‘ullanuvchi maxsus tijorat firmalari  - ulgurji savdo 

bazalari,  omborlari  va  tovar  birjalari  shaklida,  xususiy,  hissadorlik,  qo‟shma  va