Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

Moliyaviy tahiil bosqichlari________________
1-bosqich
Tahlilning obyekti, maqsadi va vazifalari belgilab olinadi, tahiil rejasi 
tuziladi
2-bosqich
Tahiil obyektini tavsiflaydigan ko‘rsatkichlar tanlanadi, tartiblanadi 
va tizimlashtiriladi
3-bosqich
Tahiil uchun zarur boMgan axborotlar yig‘iladi va tayyorlanadi 
(ishonchliligi tekshiriladi, taqqoslanma ko‘nnishga keltiriladi)
4-bosqich
X o‘jalik faoliyatining natijalari reja, o ‘tgan yil, ilg£or korxonalar 
ko^rsatkichlari bilan taqqoslanadi
5-bosqich
Omilli tahiil o 6tkaziladi va natijaviy ko‘rsatkichlarga ta’sir etuvchi 
birliklar hisob-kitob qilinadi
6-bosqich
Faoliyat 
samaradorligini 
oshirishda 
foydal anil may otgan 
va 
istiqboldagi imkoniyatlar aniqlanadi
7-bosqich
Turli omillar ta’sirini, aniqlangan va ishlatilmayotgan imkoniyatlarni 
hisobga olib, xo‘jalik faoliyatini baholash amalga oshiriladi va aniq 
chora-tadbirlar belgilanadi
24

---

1.4. Tahlil metodining o‘ziga xos xususiyatlari, uning boshqa
fanlardan farqli jihatlari nimalardan iborat?
Moliyaviy tahlil metodining muhim xususiyati shundaki, unda faqat 
o'zgarish, rivojlanishning o‘zigina emas, balki uning sabab-oqibat 
bog‘lanishlari ham o'rganiladi. Ko'rsatkichlar va ularning oczgarishiga 
ta’sir etuvchi birliklarni aniqlashga muhim ahamiyat qaratiladi.
Moliyaviy tahlil metodining yana bir muhim xususiyati shundaki, 
ko‘rsatkichning nafaqat sabab-oqibat bogManishlaridagi natijalari balki 
ularning kelgusidagi kutilishlarini prognozlash imkoni ham tug6iladi. 
Ya’ni, moliyaviy tahlilda nafaqat real holat, balki uning kutilayotgan 
natijalari haqida ham ogoh boMinadi.
Moliyaviy tahlil 
metodining yana bir o ‘ziga xos tomoni 
o‘rganilayotgan ko‘rsatkichlami o ‘zaro ta’sirini va bog4liqligini aniq 
hisoblab ko4rsatib berishdir.
Xulosa qilib aytish mumkinki, tahlil metodining muhim xususiyati 
o crganiladigan muayyan iqtisodiy kocrsatkich alohida tarzda, boshqa 
omillardan ajratilgan holda tahlil qilinmaydi. Ularning o'zaro bog'liqligi 
doimo e ’tiborda tutiladi.
Tahlilning 
usullari 
to4g ‘ri 
tanlansa, 
ulardan 
ilmiy, 
ijodiy 
foydalanilsa, tahlil muvaffaqiyatli chiqadi. Bu esa o ‘rganilayotgan 
obyektga dialektik yondashuvni talab etadi.
Tahlil qilishda dialektik usuldan foydalanish, korxona xo‘jalik 
faoliyatini o‘rganib chiqishda barcha bog‘Iiq tomonlarini hisobga 
olinishini talab etadi.
Moliyaviy 
tahlilning 
ocziga 
xos 
xususiyatlarida 
moliyaviy 
analitiklar quyidagi muhim jihatlarga ahamiyat berishlari lozim:
- operatsion jarayonning tashkil etilishiga;
- naqd mablagMarning harakatiga;
- boshqaruvning maqsadliligiga;
- tarmoq risklarini baholashga;
- bozomi o ‘rganishga;
- faoliyat koiam ini o'rganishga;