modellardan
foydalaniladi.
1) Buxgalteriya balansi moddalarini fiksatsiyalash metodi -
bashoratlash davrida
balansning
shunday
moddalariga nisbatan
qoMlaniladiki, ular ma’lum davriylikda o 4zgarishsiz qoladi. Masalan
/
Ustav
kapitali,
Qo4shilgan
kapital,
Uzoq
muddatli
moliyaviy
qo4yilmalar, Uzoq muddatli majburiyatlar va h.k.
2) Buxgalteriya balansi moddalari orasidagi mutanosiblik metodi.
Misol uchun, boshqaruv va tijorat xarajatlar ini, to4lovga qabul
qilingan majburiyatlar va h.k.larning sotish hajmiga bog4liqligi. Ayrim
ko4rsatkichlar mahsulotlami sotish hajmiga emas,
balki
ishlab
chiqarilgan, sotilgan mahsulotlaming ishlab chiqarish xarajatlari
o4zgarishiga
bog4liq
ravishda
o 4zgaradi.
Masalan,
kreditorlik
majburiyatlarining ortishi, majburiyatlar bo4yicha zaxiralaming tashkil
etilishi kabi.
119
3) Regressiv tahiil metodi. Ko‘rsatkichlar orasidagi barqaror
munosabatlar mavjudligi sharoitida statistik mutanosiblikka asoslangan
usul hisoblanadi.
4) Ekspert baholash metodi. Murakkab vazifalami hal etishda
foydalaniladigan usul.
5) Doimiy o‘sish metodi. Alohida koeffitsiyentlaming doimiy o ‘sish
sur’atlarini belgilash usuli. Masalan uzoq muddatli qarzlar, m a’muriy va
savdo xarajatlari, belgilangan xarajatlarning boshqa turlarining o ‘sishi.
K o‘rsatkichlaming o ‘sish sur’atlari o ‘rtacha qiymatlami emas, balki
murakkab o ‘rtacha yillik o ‘sish sur’atlari darajasida qo‘llanishi kerak.
6) Elementar rejalashtirish metodi. Har bir obyekt uchun
rejalashtirilgan sxema, rejalar mavjudligi, moliyaviy hisobot maqomini
tashkil etuvchi shu kabi obyektlar guruhi nazarda tutiladi.
Ushbu metoddan amortizatsiya xarajatlarini bashoratlashda, uzoq
muddatli qarzlarni qoplashda foydalanish mumkin.
Moliyaviy tahlilning
modelli tarkibi
quyidagi boiimlardan tashkil
topadi.
- dastlabki m a’lumotlar bazasi;
- hisob-kitoblar;
- oraliq jadvallar;
- natijalar;
- grafiklar.
Moliyaviy hisobotlarni bashoratlashda har qadamda xo‘jalik
yurituvchi subyekt rahbariyatining xatti-harakatlarini tanlash zaruriyati
bilan yuzma-yuz kelishi mumkin va bu tabiiy hoi hisoblanadi.
Agar xo‘jalik yurituvchi subyekt muayyan choralami ko‘rishni
xohlamasa, o ‘z-o‘zidan holat yanada yomonlashib boraverishi mumkin.
Asosiy jihatlar taqsimlanmagan foydani qayerga yo‘naltirish
lozimligiga, uzoq muddatli aktivlaming qaysi turlarini olib kelish
lozimligiga, moliyaviy qo‘yilmalami qayerlarga joylashtirishga, xususiy
kapitalni o^stirishga qaratilmog‘i lozim.
Bashoratlashdagi eng muhim masalalardan biri bu inflyatsiya
darajasi bo‘yicha aniq m a’lumotlarga tayanilishi bilan izohlanadi.
120
Do'stlaringiz bilan baham: |