Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

t
t
12.9. Bankrotlikni oldini olishda moliyaviy menejmentdan
foydalanish
Korxonalaming moliyaviy xo‘jalik faoliyatini zamonaviy moliyaviy 
menejment asosida olib borish va moliyaviy hisobotlarning xalqaro 
standartlarini joriy qilish globallashgan iqtisodiyotning zaruriy sharti 
hisoblanadi.
Dunyo 
bozori ga 
chiqish, 
xalqaro 
kredit 
olish, 
xorij iy
investitsiyalami jalb qilish uchun moliyaviy menejmentni joriy qilish va 
hisobotlami xalqaro standartlar asosida tuzish maqsadga muvofiqdir. 
Chunki, 
moliyaviy 
hisobotning 
shaffofligini 
oshirishga erishish
664

---

faqatgina xalqaro standartlarga o'tish orqali amalga oshirilishi mumkin 
bo'ladi.
Ishlab chiqarish korxonalarida moliyaviy hisobotlarni tuzish va uni 
takomillashtirishda tubdan yangi tizimni joriy etish lozim. Bu borada 
ilg'or xorij tajribasi bizga qo'l keladi.
Moliyaviy menejment va hisobotlaming xalqaro standartlarini joriy 
qilish 
orqali 
moliyaviy 
hisobotlar 
yig'ish, 
umumlashtirish, 
konsolidatsiya qilish hamda ulami haqqoniyligi va to'g'riligini 
ta’minlaydi, olingan moliyaviy hisobotlar milliy va xalqaro moliyaviy 
kriteriylar asosida tahiil qilinadi, moliyaviy risklar aniqlanadi hamda 
tahiil natijalari yuzasidan jamiyat rahbariyati va korxonalaming kuzatuv 
Kengashlariga m a’lumot va ko'rsatmalar tayyorlanadi
Tahliliy ma’lumotlar asosida to'lov qobiliyati, investitsion, kredit, 
valyuta, inflyatsion, soliq, bankrotlik alomatlari va aniqlangan boshqa 
moliyaviy risklami boshqarish, baholash va ularni kamaytirishga 
qaratilgan aniq chora-tadbirlar amalga oshiriladi.
Bu borada kadrlami tizimli tayyorlash, qayta tayyorlash va 
malakasini oshirish ham muhim masala hisoblanadi. Ulaming ish 
shakllari va uslublarini takomillashtirish, ma’suliyatni his etishi va unga 
nisbatan munosabatning tubdan o'zgartirilishi, rag'batlantirishning aniq 
va puxta mexanizmlarini shakllantirish lozim.
Moliyaviy menejment - bu zamonaviy usullar asosida moliyaviy
✓
xo'jalik faoliyatini boshqarishga yo'naltirilgan faoliyat ko'rinishidir.
Moliyaviy menejmentning maqsadi. Butun bir korxona yoki uning 
foydasi markazi bo'lgan alohida ishlab chiqarish xo'jalik zvenolari 
faoliyatining maqsadlariga erishish uchun manbalar, usullar va 
qurollami ishlab chiqarish va qo'llash hisoblanadi.
Moliyaviy menejmentning funktsiyalariga quyidagilar kiradi:
Moliyaviy hisobotni tahiil etish;
Pul mablag'larini bashorat qilish;
Qarzlar va kreditlar olish;
Investitsiyalar bilan operatsiya;
Firmalaming qo'shilishi va ajralishi operatsiyalarini baholash.
665

---

Investitsion karorlar quyidagi savollar bo‘yicha qabul qilinadi:
Aktivlar tuzilmasini optimallash;
Ularni o ‘zgartirish ehtiyojini aniqlash yoki hisobdan chiqarish;
Investitsion 
siyosatni, 
ularning 
realizatsiyasi 
usullari 
va 
mablagMarini ishlab chikish;
Moliyaviy mablagMarga bo4lgan talabni aniqlash;
Butun 
firma 
bo‘yicha 
investitsiyalami 
rejalashtirish, 
ishlab 
chiqarish bo‘limlarida yaratilayotgan investitsion loyihalami ishlab 
chiqish va tasdiqlash;
Qimmatbaho qog‘ozlar portfelini boshqarish.
Investitsion qarorlar qisqa muddatli va uzoq muddatli davrlarda 
qabul qilinadi. Qisqa muddatli investitsion qarorlar firmaning joriy 
davrdagi kapital tuzilmasini aniqlashga yunaltiriladi va balansda aks 
ettirilgan 
bo‘ladi. 
Bunday 
qarorlar 
qabul 
qilish 
moliyaviy 
menedjerlardan 
qisqa 
muddatli 
moliyalash 
sohasida 
firmani 
boshqarishda, ularni bozor rivojining joriy tendentsiyasini hisobga olgan 
holda asoslangan usullarini qo‘llashda chuqur amaliy bilimga ega 
bo‘lish talab qilinadi.
Uzoq muddatli investitsion qarorlar (strategik) firmaning kelajakda 
muvaffaqiyat bilan ishlashini ta’minlaydi. Moliyalash manbalari 
bo'yicha qarorlar quyidagi savollar bo‘yicha kabul kilinadi:
Firmaning samarali ishlashini ta’minlash uchun o ‘zlik va qarz
✓
m ablagiarini ishlatish va optimal nisbat siyosatini ishlab chiqish va 
amaliyotga joriy qilish;
Juda foydali sharoitlarda kapitalni jalb qilish siyosatini ishlab 
chiqish va amaliyotga joriy qilish;
Dividend siyosati va boshqalar.