Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova



Download 35,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet346/388
Sana22.07.2022
Hajmi35,35 Mb.
#836241
1   ...   342   343   344   345   346   347   348   349   ...   388
Bog'liq
Рахимов М Й Каландарова Н Н Молиявий тахлил 2019

654


topish 
va tugatishga doir ish yuritishni boshlash to‘g ‘risidagi qarori 
hamda 
undiruvni qarzdorning mol-mulkiga qaratish to ^ ris id a g i ijro 
varaqasi qarzdorning mol-mulki sotilishini amalga oshirish uchun davlat 
ijrochisiga yuboriladi. Quyidagilaming mol-mulki, bundan ushbu 
Qonunga muvofiq tugatish massasiga kirmaydigan mol-mulk mustasno, 
sotilishi kerak:
qarzdor yakka tartibdagi tadbirkoming barcha mol-mulki;
qarzdor yakka tartibdagi tadbirkor maqomini yo'qotgan jismoniy 
shaxsning avvalgi tadbirkorlik faoliyatidan olingan mol-mulk. Bunda 
mol-mulkning, j ismoniy shaxsning avvalgi tadbirkorlik faoliyati davrida 
olingan mol-mulkka 
kirishi-kirmasligi 
iqtisodiy 
sud tomonidan 
belgilanadi.
Tugatilayotgan yuridik shaxsning bankrotligi

Agar 
qonun 
hujjatlarida belgilangan muddatlarda moliya-xo6jalik faoliyatini amalga 
oshirmaganligi va (yoki) o‘z ustav fondini shakllantirmaganligi 
munosabati bilan tugatilishi to'g'risida qaror qabul qilingan yuridik 
shaxsning mol-mulki qiymati kreditorlaming talablarini qondirish uchun 
etarli bo'lmasa, bunday yuridik shaxs Qonunda nazarda tutilgan tartibda 
tugatiladi.
Iqtisodiy sud tugatilayotgan yuridik shaxsni bankrot deb topish va 
tugatishga doir ish yuritishni boshlash to‘gcrisida qaror qabul qilib, 
tugatish boshqaruvchisini tayinlaydi.
Tugatilayotgan yuridik shaxsning bankrotligida kuzatuv, sud 
sanatsiyasi va tashqi boshqaruv taomillari qo'llanilmaydi.
Kreditorlar tugatilayotgan yuridik shaxsga boclgan o ‘z talablarini 
tugatilayotgan yuridik shaxsni bankrot deb topish to‘g 4risidagi e ’lon 
chiqarilgan paytdan e ’tiboran bir oylik muddat ichida unga taqdim 
etishga haqli.
12.7. Iqtisodiy nochorlik (bankrotlik)ni oldini olish chora-tadbirlari
Iqtisodiy nochorlik bizning qonunchiligimizga, respublikamizda 
bozor munosabatlari rivojlana borib, erkin raqobatga tobora keng yo‘l
655


ochilgan, tadbirkorlaming nochor ahvolga tushib qolishi bilan bog‘liq 
munosabatlar yuzaga kela boshlagan paytdan boshlab, y a’ni, iqtisodiy 
nchorlik holatining vujudga kelishini huquqiy jihatdan tartibga 
solishning zaruriyatning ortishi bilan yangi huquqiy institut sifatida kirib 
keldi.
Xorij iy davlatlarda bankrotlik instituti katta muammoli masala 
sifatida tan olinadi. Ularda bu mavzu bir necha yuz yillar davomida 
o‘rganib kelinmoqda. Jumladan, ularda bankrotlik bilan bogMiq 
munosabatlar ilk bora XVI asming o ‘rtalarida qonun normalari bilan 
tartibga solina boshlanganligini alohida qayd etish lozim. Ammo, bu 
normalar ko‘proq jinoiy-huquqiy tusda boMgan. Y a’ni, korxonani 
bankrotlik holatiga tushirganlik uchun aksariyat hollarda jinoiy 
javobgarlik belgilangan. Bankrotlikning kelib chiqish sabablari chuqur 
o ‘rganilgan holda u bilan bogMiq munosabatlar har doim ham jinoiy 
tusda boMmasligi, ko‘pincha fuqarolik, moddiy-huquqiy munosabatlarga 
yaqin 
boMganligi 
sababli 
keyinchalik bankrotlik 
bilan bogMiq 
munosabatlami tartibga soluvchi huquq normalarning aksariyat qismi 
fuqarolik-huquqiy normalami tashkil qila boshlagan.
Aksariyat xorij iy davlatlaming qonunchiligiga ko‘ra, kreditorlik 
qarz majburiyatini bajarish muddati boshlangan kunning ertasidan 
boshlab, 
korxonani 
bankrot deb e’tirof etish mumkin. 
Ya’ni, 
korxonaning mol-mulki qiymatidan uning qarz majburiyatlari qiymati

t
oshgan boMishi yoki kreditorlaming talablari m a’lum vaqt mobaynida 
ijro etilmayotgan boMishi ulaming qonunchiligida talab qilinmaydi. 
Ammo shu bilan birga ularda bankrot deb e ’tirof etilishi uchun 
korxonaning kreditorlik qarzining eng oz qiymati belgilab qo‘yilgan. 
Masalan, AQShda 5 ming dollar, Angliyada 750 funt sterling, Rossiyada 
eng kam oylik ish haqining 500 (jismoniy shaxslar uchun 100) baravari 
miqdorida va h. k.
Bankrotlik 
to ‘g ‘risidagi 
chet 
el 
tajribalarini 
tahlili 
shuni 
ko‘rsatadiki, bankrotlik to ‘g ‘risidagi qonunlar asosan ikki yo'nalishga 
yoki modelga ega.
656


Birinchisi, Buyuk Britaniya modeli bo'lib, bunda bankrotlik 
to‘g‘risidagi qonunchilik bankrotga uchragan korxonaga berilgan 
qarzlarni 
egasiga 
qaytarib 
berilishini 
ta’minlashga 
qaratilgan. 
Masalaning bunday tarzda qo'yilishi asosan korxonani tugatish asosida 
amalga oshiriladi.
Ikkinchi model esa Amerika modeli b o iib , bunda qonunchilik 
bankrotga uchragan korxonani turli chora-tadbirlar yordamida to io v
layoqatini tiklab, xo'jalik faoliyatini davom ettirishiga qaratilgan.
Bugungi kunda, O'zbekiston Respublikasida ham Bankrotlik 
to'g'risidagi 
qonunchilik ana shu ikki model 
asosida 
rivojlanib,
takomillashib bormoqda.
Bankrotlikka oid qonunchilik jahon miqyosida 2 xil yo'nalishda 
rivojlanib bormoqda.
Birinchi yo'nalishning mohiyati shundan 
iboratki 
(Angliya,
Germaniya 
va 
boshqa 
davlatlarda), bunda 
bankrotlikka 
oid
qonunchilikning mohiyati asosan nochor ahvolga tushgan korxonani
tezroq tugatib (bankrot qilib), uning kreditorlari qarzini qaytarishga 
qaratilgan bo'ladi.
Qonunchilikdagi ikkinchi yo'nalish bo'yicha (AQSh, Frantsiya va 
boshqa davlatlarda) rivojlanayotgan davlatlardagi bankrotlikka oid 
huquq normalarida nochor ahvolga tushgan korxonani imkon qadar 
saqlab qolib, uni nochor ahvoldan chiqarishga ko'proq e ’tibor beriladi.
Respublikamizning 
1994 
yilda 
qabul 
qilingan 
«Bankrotlik 
to‘g'risida»gi Qonunida yuqoridagi, ikki yo'nalishni birlashtirishga 
qaratilgan huquqiy normalar aks etgan edi. Ammo keyinchalik qabul 
qilingan qonunlar va qonun osti hujjatlari ning mazmuniga e’tibor 
berilsa, bizda ham bu sohadagi qonunchilikda ikkinchi yo'nalishning 
xususiyatlari ko'proq namoyon bo'la boshladi, ya’ni, ularda qarzdomi 
nochor ahvoldan chiqarishga yondashuvlarga ustunlik berilishi seziladi.
Qonunchiligimizning bu yo'nalish bo'yicha rivojlanishi iqtisodiy 
jihatdan o'rinlidir. Xuddi shu jihatlami agrar sektorda xo'jalik 
subyektlarini iqtisodiy nochorlik batqog'idan qo'tqarishda qo'llanilgan 
chora tadbirlarda ham ko'rish mumkin. Shu sababli, Respublikamizda
657


“Qishloq 
xo‘jaligi 
korxonalarini 
sanatsiya 
qilish 
to‘g trisida”gi 
Qonunning qabul 
qilinishi, 
amaldagi 
«Bankrotlik to‘g4risida»gi 
Qonunda aynan qishloq xo'jaligi korxonalariga oid maxsus huquqiy 
normalaming kiritilganligi ham bejiz emas. Chunki bu Qonunlarda 
iqtisodiy nochorlikka yuz to‘tgan qishloq xo‘jalik korxonalarini bankrot 
deb e ’tirof etish xususiyatlari bilan birga bunday korxonalaming 
iqtisodiy va huquqiy manfaatlarini himoya qilish, ularni moliyaviy 
qoMlab-quvvatlash hamda ishlab chiqarish samaradorligini oshirishning 
chora-tadbirlari ham aniq belgilab berilgan.
Korxonalar 
faoliyatining 
iqtisodiy 
nochorligini 
o'rganishda 
baholanuvchi 
indiqatorlar 
MDH 
mamlakatlarida 
quyidagilar 
tarkiblanadi.
M oliyaviy inqirozlarni xavf xatarini aniqlash indikatorlari

Download 35,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   342   343   344   345   346   347   348   349   ...   388




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish