Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

28

---

1.9-jadval
Nisbiy miqdorlarning turlari, ifodasi va ularning tasnifi
Taqqoslash
turlari
Taqqoslashning
nisbiy ifodasi
Tasnifi
Reja vazifalari
nisbiy
miqdorlari
K^Kjr/Ko^y
Joriy yil reja ko4rsatkichini (Kjr) 
o ‘tgan yil yoki o ‘tgan yillaming 
o ‘rtacha 
ko‘rsatkichlariga 
(К 0<у) 
nisbati
Rejani
bajarishning
nisbiy
miqdorlari
K ^ K h /K ,
Haqiqatda erishgan daraja (Kh) 
bilan 
reja 
ko'rsatkichlari 
(Kr) 
nisbati
Dinamika
nisbiy
miqdorlari
Kdn=Kb/Kbv
Iqtisodiy 
ko‘rsatkichlami 
(Кь), 
(Kbv) vaqt ichida nisbiy o4zgarishini 
tavsiflaydi
Tuzilmaviy
nisbiy
miqdorlar
Ktn-Kab/Kuh
0 4rganilayotgan to'plamning ay rim 
birliklarini (Kab) uning umumiy 
hajmiga (Kuh) nisbati
Koordinatsiya
nisbiy
miqdorlari
^kn—K-at/^bb
To'plam ichidagi ayrim birliklami 
(Kab, 
Кьь) 
o‘zaro 
nisbatlarini 
tavsiflaydi
Intensiv nisbiy 
miqdorlar
^-in- ^sn/^tm
Turli 
nomdagi 
lekin 
o ‘zaro 
bog‘langan ko‘rsatkichlami (Ksm, 
Ktm) o ‘zaro nisbati
Obyektlararo 
va 
hududiy 
taqqoslash
^oh—K-xk^^bxk
Koh=Xo/Rbo
Nisbiy miqdorlari bir xil nomdagi 
lekin turli obyekt yoki hududlarga 
taalluqli 
bo4lgan 
ko‘rsatkichlami(Kxk, 
Kbxk), 
(X0, 
Rbo) o ‘zaro nisbatini tavsiflaydi.
Samaradorlik
nisbiy
miqdorlari
Ksn=Ks/Kr
Samara (Ks) va resurs (Kr) yoki 
xarajatlar 
orasidagi 
nisbatni 
tavsiflaydi
0 ‘rtacha miqdorlar.
Mutlaq va nisbiy miqdorlarning hodisa va jarayonlami o ‘rganish, 
baholash va tahlil etishdagi ustunliklari, ijobiy tomonlari bilan bir 
qatorda, ulaming qator kamchiliklari ham mavjud. Ya’ni ular
29

---

o ‘rganilayotgan hodisa va jarayonlarga umumlashtirib ta’rif bera 
olmaydi. Bu vazifani o ‘rtacha miqdorlar bajaradi.
0 ‘rtacha miqdorlardan rejalashtirish, boshqarish, ilmiy-tadqiqot 
ishlarida keng qo‘llaniladi.