Тошкент молия институти “Ҳисоб ва аудит” факультети “молиявий таҳлил” кафедраси

Ишлаб чиқаришга янгидан қабул қилинган асосий воситалар қиймати

---------------------------------------------------- ;
Асосий воситаларнинг йил охиридаги бошланғич қиймати
Асосий воситаларнинг чиқиб кетиш коэффициенти эса қуйидаги тартибда аниқланади:

Жорий даврда чиқиб кетган асосий воситалар қиймати Асосий воситаларнинг йил бошига бўлган қиймати

Бу таркиблашни асосий воситаларнинг жами қатори ва ҳар битта таркиби бўйича бериб ўтиш мумкин. Таҳлил жараёнларида асосий воситаларнинг янгиланиш ва ишлаб чиқаришдан чиқариш сабабларига ҳам эътибор берилади.

Бугунги кунда корхоналардаги асосий воситаларнинг техник ҳолати ва ҳаракат кўрсаткичларини таҳлил қилиб бориш билан бир қаторда, корхонанинг асосий воситалар билан таъминланганлиги даражасини ҳамда ходимларнинг асосий воситалар билан қуролланганлиги даражасини ҳам таҳлил қилиб бориш мақсадга мувофиқдир. Корхона (фирма)нинг асосий воситалар билан таъминланганлик ёки қуролланганлик даражаси деб ишлаб чиқаришнинг меъёр даражасида меҳнат воситалари билан таъминланганлигига айтилади.
Аввало, корхона (фирма)нинг меҳнат воситалари билан таъмминланганлигида қуйидаги жиҳатларини фарқлаш лозим:

• 
  ўзига тегишли бўлган меҳнат воситалари билан таъминланганлиги;
  
• 
  ижарага олинган меҳнат воситалари ҳисобига таъминланганлиги. Демак, корхона ҳар иккала ҳолатда ҳам асосий воситалар билан таъминланганликнинг меъёр кўрсаткичларига эга бўлиши мумкин.
  

Корхона (фирма)нинг асосий воситалар билан таъминланганлик ёки қуролланганлик даражаси деб ишлаб чиқаришнинг меъёр даражасида меҳнат воситалари билан таъминланганлигига айтилади.

Аввало, корхона (фирма)нинг меҳнат воситалари билан таъмминланганлигида қуйидаги жиҳатларини фарқлаш лозим:

• 
  ўзига тегишли бўлган меҳнат воситалари билан таъминланганлиги;
  
• 
  ижарага олинган меҳнат воситалари ҳисобига таъминланганлиги.
  

Демак, корхона ҳар иккала ҳолатда ҳам асосий воситалар билан таъминланганликнинг меъёр кўрсаткичларига эга бўлиши мумкин.
Асосий воситалар билан таъминланганлик таҳлилида корхона (фирма) да асосий воситаларнинг режага ва ўтган йилларга нисбатан мутлоқ ва нисбий ўзгаришларига баҳо берилади.
Асосий воситалар билан қуролланганлик кўрсаткичлари сифатида битта ишчига тўЁри келадиган меҳнат воситалари, бир иш ўрнига тў¨ри келадиган асосий воситалар билан қуролланганлик даражаси аниқланади. Асосий воситалар билан қуролланганлик даражаси уларнинг самарадорлик кўрсаткичларини ўрганиш асосида тўлдирилади. Яъни, корхона фаолиятига фақат миқдор кўрсаткичлар орқалигина эмас балки сифат кўрсаткичларини ҳам ўрганиш асосида баҳо берилади.

3.