Тошкент молия институти “Ҳисоб ва аудит” факультети “молиявий таҳлил” кафедраси

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ

ТОШКЕНТ МОЛИЯ ИНСТИТУТИ “ҲИСОБ ВА АУДИТ” ФАКУЛЬТЕТИ “МОЛИЯВИЙ ТАҲЛИЛ” КАФЕДРАСИ


КОРХОНАЛАРНИ ТЕХНИК МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШ ШАРОИТИДА АСОСИЙ ВОСИТАЛАР ТАҲЛИЛИ


КУРС ИШИ

Илмий раҳбар: к.ўқ. Исмоилова М. Бажарди: ХБА-80 гуруҳ талабаси

Усмонов Ойбек
Тошкент - 2013 йил

Мундарижа Кириш
1.1. Иқтисодиетни модернизациялаш шароитида асосий воситаларнинг тахлил этишнинг назарий асослари ва вазифалари

1. 
   Асосий воситаларнинг таркиби, тузилиши ва динамикасининг таҳлили
   

2. 
   Асосий воситаларнинг билан таьминланганлик ва уларни узгаришига таъсир этувчи омиллар тахлили
   

Хулоса

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати
КИРИШ

Бугун жойларда иқтисодиётни юксалтириш, замонавий техника ва технологиялар билан жиҳозланган янги корхоналарни барпо этиш ва реконструкция қилиш учун хорижий сармояларни жалб қилиш, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик, хизмат кўрсатиш соҳаси ва касаначиликни ривожлантириш нечоғли катта, ҳал қилувчи аҳамиятга эга. Макроиқтисодий барқарорлик, ишлаб чиқаришнинг изчил ва мутаносиб ўсиш суръатларини таъминлаш, жалб этилаётган инвестицияларни кўпайтириш ҳисобидан таркибий ўзгаришларни қатъий давом эттириш, иқтисодиётнинг етакчи тармоқларини модернизация қилиш ва янгилаш — миллий иқтисодиёт учун бош вазифа бўлиб қолмоқда.

Мисол учун, республикамизда 2010 йилда саноат ишлаб чиқариш таркибида юқори қўшимча қийматга эга бўлган тайёр маҳсулотнинг улуши 50 фоиздан зиёдни ташкил этди.
Мамлакатимиз саноат корхоналари томонидан ўтган йили 160 дан ортиқ турдаги янги товар ва маҳсулотлар, жумладан, мутлақо янги технологик платформа негизида “Спарк” енгил автомобилини ишлаб чиқариш йўлга қўйилди.
Шу билан бирга, катта ҳажмда юк ташийдиган “МАН” автомобилларини, энергия тежайдиган лампалар, “ЕлЖи” русумидаги жаҳонга машҳур холодилникларни йиғиш, калий ўғитлари ва бошқа муҳим маҳсулотларни ишлаб чиқариш бошлаб юборилди.
Маҳаллийлаштириш дастури доирасида 2010 йилда 1 минг 76 та лойиҳа амалга оширилди. Маҳаллийлаштирилган маҳсулотлар ишлаб чиқариш ҳажми 1,4 баробар ошди, импорт ўрнини босиш бўйича якуний самарадорлик 3 миллиард 400 миллион долларни ташкил қилди ва бу 2009 йилга нисбатан 1,2 баробар кўп демакдир.
Корхоналар ўртасида кооперация алоқалари мустаҳкамланмоқда, бу жараёнга кичик корхоналар ва хусусий бизнес суб]ектлари тобора кенг жалб қилинмоқда.
2010 йилда ўтказилган Халқаро саноат ярмаркаси ва Кооперацион биржада дунёнинг 51 мамлакатидан 700 дан ортиқ хорижий фирма ва компания вакиллари қатнашди, 500 дан ортиқ янги турдаги маҳсулот намойиш етилди, қиймати 2 триллион 600 миллиард сўмлик шартномалар имзоланди.¹
Банкларнинг кредит ва инвестиция фаолиятида ҳам ижобий ўзгаришлар амалга оширилмоқда. 2010 йилда иқтисодиётнинг реал секторига йўналтирилган крэдитларнинг умумий ҳажми 35 фоизга кўпайди. Шуниси эътиборга лойиқки, 2010 йилнинг охиридаги ҳолат бўйича ички манбалар ҳисобидан берилган крэдитларнинг тижорат банклари умумий кредит
портфелидаги ялпи улуши 85,1 фоизни ташкил этди.²
Кўриниб турибдики яратилган шароитлар билан биргаликда хўжалик механизмни ҳам замон талаблари доирасида такомиллаштириб бориш зарурдир. Худди шу нуқтаи назардан иқтисодиёт тармоқларида ҳисоб ишларини тўғри йўлга қўйиш, уни такомиллаштириш ҳозирги куннинг долзарб масалаларидан бирига айланган. Агарда уни ҳар бир объектлар бўйича тадқиқ этиш талаб этилса унинг муаммолари янада ошади. Ана шундай муаммолардан бири корхоналарни асосий воситалар билан таьминланганлиги ва улардан фойдаланиш самарадорлигини ошириш масаласининг бугунги кунда долзарблиги ошиб бораётганлигидир. Асосий воситалар ҳаракатини тартибга солиш, модернизация шароитида уларнинг ҳолатини мунтазам таҳлил қилиб туриш борасида бир талай ишларни амалга оширишнинг объектив зарурлиги мавзунинг долзарблигини белгилайди.
Асосий воситалар таҳлилини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш тартиби бўйича республикамиз хамда хорижий олимлари куп ишларни амалга оширганлар. Аммо, бу ишларда иктисодиётни модренизациялаш шароити эътиборга олинмаган. Уларда асосий воситаларнинг жаҳон амалиётига хос бўлган бухгалтерия ҳисобини тартибга солиш ва унинг таҳлилини ташкил этиш масалалари бўйича умумий мулоҳазалар берилган.
Иктисодиётни модренизациялаш шароити асосий воситаларнинг таҳлилини такомиллаштириш ўта зарурлиги ҳамда унинг етарли даражада ишлаб чиқилмаганлиги танланган мавзунинг долзарб эканлигидан далолат беради.

1.