Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

Daromad har qanday o’sishning jamg’armaga ketadigan hissasi, 
jamg’armaga qo’shilgan moyillik deyiladi 
(JqM), ya’ni JqM = jamg’armadagi 
o’zgarish/daromaddagi o’zgarish. 
Masalan, agar 1500 mlrd. so’m ni tashkil qiluvchi soliqlar to’langandan 
keyingi daromad 300 mlrd. so’mga ko’payib 1800 mlrd. so’mga etsa (7-qator) 

---

 
31
daromadning shu o’sgan qismining 2/3 qismi iste’mol qilinadi va 1/3 qismi 
jamg’armaga ketadi. Boshqacha aytganda, IqM - 0,666 ni, JqM esa 0,333 ni tashkil 
qiladi. Daromaddagi har qanday o’zgarish uchun IqM va JqM yig’indisi har doim I 
ga teng bo’lishi zarur yoki IqM + JqM = I. Bizning misolda 0,666+0,333= I,0 
Shaxsiy daromaddan tashqari iste’mol va jamg’arma o’rtasidagi o’zaro 
bog’liqlikka ta’sir ko’rsatuvchi boshqa bir qator omillar ham mavjud bo’ladi. Bu 
omillarning asosiylari quyidagilar: 
- uy xo’jaliklari jamg’argan boylik darajasi; 
- narxlar darajasi; 
- narxlar, daromadlar va tovarlar taklifi o’zgarishining kutilishi; 
- iste’molchi qarzlari; 
-  soliq stavkalari o’zgarishi. 
 
 

---

 
32