Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

2-jadval. 
Iste’mol va jamg’arma darajasi, mlrd., so’m 
(shartli ma’lumotlar)
 
 
Yillar Daromad 
darajasi (D) 
Iste’mol (I) Jamg’arma 
(J) 
Io’M Jo’M  IqM 
JqM 
1990 1500  1300 
200  0,87 
0,13 -  - 
1995 1800  1500 
300  0,83 
0,17 
0,67 
0,33 
2000 2200  1700 
500  0,77 
0,23 
0,50 
0,50 
 
1 
2 
3 (1-2) 
4 (2:1) 5(3:1)  6(2:1) 
7 (3:1) 
 
Jadval ma’lumotlaridan xulosa chiqarib aytish mumkinki, birinchidan, aholi 
daromadining asosiy qismi iste’molga sarflanadi, qolgan qismi jamg’armaga 
ajratiladi. Ikkinchidan, iste’mol ham, jamg’arish ham daromadlar darajasiga bevosita 
bog’liq bo’ladi. 
Aholi daromadining iste’molga ketadigan ulushi iste’molga o’rtacha 
moyillik deyiladi (Io’M). 
Aholi daromadining jamg’armaga ketadigan ulushi esa jamg’armaga 
o’rtacha moyillik (Jo’M) deyiladi. 
Ya’ni: 
 
Io’M = 
iste’mol
daromad
 x 100 va Jo’ M   
jamgarma
daromad
=  100
 
  
 
Jadvalda keltirilgan har bir daromad darajasi bo’yicha Io’M va Jo’Mni hisoblab 
ko’ramizki daromad ko’payib borishi bilan Io’M tushadi, Jo’M esa o’sadi. Haqiqatda 
soliqlar to’langandan keyin qolgan daromad yoxud iste’mol qilinadi va yoxud 
jamg’armaga ketadi. Shu sababli daromadning iste’mol qilinadigan va jamg’armaga 
ketadigan qismlari daromad har qanday darajasining butun miqdorini qamrab oladi. 
qisqasi Io’M+Jo’M=1,0 yoki 100% bo’ladi.  
Daromad o’simining iste’mol qilinadigan qismi yoki hissasi iste’molga 
qo’shilgan moyillik deyiladi (IQM),  yoki  
 
     IQM = 
iste’moldagi o’zgarish
 daromaddagi o’zgarish