Toshkent moliya instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi

 

 

 

259 

 

turl arida  ham   s hunaqangi  chiro yli   al dovni  tomosha  qili b  z avql anamiz.  Masal an,  bo ya gi 

futbol ga  qa yt a yl ik:  hujum chi   ro‘parasidagi  raqi bini ,  futbol  t ili  bil an  a yt ganda,  «chi ro yl i  

fintlar»  bilan  aldab  o‘tganida  biz  haqiqiy  san’atni  ko‘ramiz.  Hatto  reportaj  olib 

borayotgan  jurnalist  qoyil  qolganidan  «Go‘zal!  Bag‘oyat  go‘zal!»  demay  iloji  yo‘q. 

Sport ning  badii y  gi mnas tika,  sinxron  s uzish,  suvga  sakras h  kabi  turl ari  raqs  s an’atidan 

qolishmaydi,  figurali  uchish  esa,  o‘ziga  xos  muz  ustidagi  balet,  unda  va  badiiy 

gimnastikada  musiqa  san’ati  ham  ishtirok  etadi.  Sport  jismoniy  go‘zallikni  xulqiy 

go‘zallik  va  go‘zal  xatti-harakatlar  vositasida  ma’naviy  go‘zallikka  aylantirishdir.  S hu 

ma’noda  sportchi  ham  artist.  Mohir  sportchi  o‘zini  bir  muddatga  jonli  haykalga  aylantira 

oladi.  

Shular  bilan  bir  qatorda  sport  san’at  uchun  material  bo‘lib  xizmat  qiladi.  bung a 

o‘zimiz  guvohmiz: biz sport mavzuidagi  rangtasvir,  grafika, haykaltaroshlik  namunalarini 

ko‘p  ko‘rganmiz,  hikoya  va  qissalarni  o‘qiganmiz.  Biroq,  bularning  hammasi  sportni 

san’at  deb  qabul  qilishimiz  uchun  etarli  asos  bo‘lolmaydi.  Buni  sport  estetikasi  b orasida 

jiddiy  tadqiqotlar  olib  borgan,  yuqorida  nomi  zikr  etilgan  B.Lou  shunday  ta’riflaydi: 

«Inson  badanining  –  tabiiy  shakldagi  go‘zallik  ekanini,  sportchi  qiyofasi  ideal  badan 

tuzilishini  o‘zida  mujassam  etishini  e’tirof  qilar  ekanmiz,  sportdagi  go‘zal likni  san’atdan 

ko‘ra,  tabiatga  taalluqli  deyishimiz  mumkin,  zero,  sportdagi  go‘zallik  ko‘p  hollarda 

tasodifiylik xususiyatiga ega».   

B.Lou  aynan mana shu o‘rinda  haqiqatga  yaqin  keladi, deb  o‘ylaymiz: sportda san’at 

unsurl ari  m avj ud,  l eki n  u  butuni si cha  o l ganda,  san’at   emas.  Y a’ni ,  s port  est etik 

ko‘rinishlarga  ega,  estetik  zavq  uyg‘ota  oladigan  nosan’at  soha.  Sport  estetikasi  uning 

ana s hu xus usi yatl ari ni t adqi q et adi.  

Shunday  qilib,  biz  bir  bob  mobaynida  estetik  nazariyalarning  nosan’at  ob’ektlar 

bilan bo g‘liq asosi y  turl arini imkon qadar ko‘rib chiqdik. Endi navbat san’at es tet i kasi ga.