Toshkent moliya instituti hamdamov baxrom kasimovich ilxomov shavkat islomovich

oddiy va imtiyozlilarga 
bo‘linadi. 
Oddiy aksiyalarga
subyektning bir yillik faoliyati natijasi 
bo‘yicha dividend to‘lash mo‘ljallanadi. Ular boshqarishga ta’sir 
ko‘rsatish huquqi bo‘yicha farqlanadi: ovoz berish huquqiga ega 
bo‘lmagan va bir yoki bir nechta ovozga ega bo‘lgan aksiyalar
. 
Imtiyozli aksiya ovoz berish huquqiga ega emas
, lekin doimo 
dividendlar bilan ta’minlanadi va subyekt bekor qilinganda birinchi 
navbatda qoplanadi. Qimmatli qog‘ozlar bozorida qo‘llanilish turi 
bo‘yicha nomli va taqdim etiluvchi aksiyalar farqlanadi. 
Obligatsiya
– bu uning egasi ma’lum miqdorda pul to‘laganini va 
unda belgilangan muddatda nominal qiymatini va aniq belgilangan 
foizini so‘ndirish bo‘yicha majburiyatlar ko‘rsatilgan qimmatli qog‘oz 
(agarda chiqarish shartlarida boshqa narsa ko‘zda tutilmagan bo‘lsa). 
Obligatsiyalarni 
subyektlarning 
nizom 
jamg‘armasini
shakllantirish va to‘ldirish uchun, shuningdek Xo‘jalik faoliyati bilan 
bog‘liq zararni qoplash uchun chiqarish mumkin emas. 
Aksionerlik jamiyatlari hamma chiqarilgan aksiyalarni to‘liq 
to‘langanidan keyingina nizom sarmoyasi hajmining 20 %dan oshmagan 
miqdorda obligatsiyalar chiqarish huquqiga ega. Boshqa mulkchilik 
shakliga ega bo‘lgan subyektlarga obligatsiyalar chiqarish summasining 
miqdori respublika fond bozorini tartibga soluvchi organ tomonidan 
belgilanadi. 
G‘azna majburiyatlari
– taqdim etiladigan qimmatli qog‘ozlar 
bo‘lib, ularning egalari budjetga pul mablag‘lari o‘tkazganini va bu 
qimmatli qog‘ozlarga egalik qilish muddati davomida aniq belgilangan 
daromad olish huquqini beruvchi ko‘rsatuvchi egalik qiladigan davlat 
qimmatli qog‘ozlaridir. 
G‘azna majburiyatlari quyidagi turlarda chiqariladi: uzoq muddatli 
– 5 yil va undan uzoq bo‘lgan muddatga, o‘rta muddatli – 1 yildan 5 
yilgacha, qisqa muddatli 1 yilgacha bo‘lgan muddatga. Uzoq va o‘rta 

---

90 
muddatli g‘azna majburiyatlarini chiqarish bo‘yicha qaror O‘zbekiston 
Respublikasining Vazirlar Mahkamasi tomonidan qabul qilinadi. Qisqa 
muddatli g‘azna majburiyatlarini chiqarish bo‘yicha qarorni O‘zbekiston 
Respublikasi Moliya vazirligi qabul qiladi. G‘azna majburiyatlarini 
chiqarish to‘g‘risidagi qarorda daromad to‘lash va majburiyatlarni 
bajarish shartlari belgilanadi. 
Depozit
sertifikati pul mablag‘lari omonatga qo‘yilganligi 
to‘g‘risida, omonatchiga belgilangan muddat tugaganidan keyin depozit 
summasi va unga tegishli foizlarni olish huquqini beruvchi kredit 
muassasasining guvohnomasidir. 
O‘zbekistonda sertifikatlar ikki turda chiqariladi: depozit 
sertifikatlari (yuridik shaxslar uchun, 1 yilgacha muddatga); depozit 
(jamg‘arma) sertifikatlari (jismoniy shaxslar uchun, 3 yilgacha 
muddatga). 
Veksel
deb shunday qimmatli qog‘ozga aytiladiki, unda veksel 
chiqaruvchi yoki vekselda ko‘rsatilgan to‘lovchini belgilangan muddat 
kelganda belgilangan mablag‘ni veksel egasiga so‘zsiz to‘lanish 
majburiyatini tasdiqlovchi qimmatli qog‘ozdir.