Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

tajriba  o‘tkazish 

ham  o‘ziga  xos  qiziqarli  va 

muhim  hisoblanadi.  Tajriba  orqali  ko‘p  qiziqarli  marketing 

ma’lumotlarini,  omillarning  bir-biriga  bog‘liqligini  aniqlash  mumkin. 

Masalan,  reklama  vositalarining  xaridorlar  strukturasiga  ta’siri,  narx  – 

navoning bozor konyunkturasiga ta’siri kabi ko‘rsatkichlar o‘rganiladi.  

Ochiq  tajriba  shundan  iboratki,  o‘rganilayotgan  obyekt  tajribaning 

maqsadidan  xabardor  bo‘ladi  va  aksincha,  tadqiqot  maqsadi  noaniq 

bo‘lganda  o‘rganilayotgan  obyekt  nima  maqsadda  uni  so‘roq 

qilayotganlarini  bilmaydi.  Amaliyotda  marketing  maqsadlariga  erishish 

uchun turli tajribalar o‘tkaziladi. Test savollar o‘tkazish joyiga, obyektiga, 

shaxsiga,  muddatiga,  hajmiga,  test  qilinayotganlarning  soniga  qarab 

tizimlashtiriladi. 

Yig‘ilgan 

ma’lumotlar 

tahlil 

qilinadi 

va 

umumlashtiriladi.  Tartibga  solingan  test  savollari  masalan,  ish  haqi 

miqdoriga qarab xaridorlarning sotib olish qobiliyatini, xarid qilish xulq-

atvorini  o‘rganish  kabi  savollar  bilan  axborotlar  yig‘iladi.  Marketing 

tadqiqotlari  natijasida  olingan  axborotlar  ishlanadi,  umumlashtiriladi, 

interpretatsiya qilinadi. Axborotlarni qayta ishlash uchun yozma va tahlil 

uslublari  ishlatiladi.  Marketingda  tahliliy  uslublardan  –  trendlar  tahlili, 

chiziqsiz  regressiya  va  korrelyatsiya  uslubi,  diskreminant  tahlil,  klaster 

tahlili, omilli tahlil, miqdoriy va sifat tahlillari kabilar qo‘llaniladi.