Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

 Shaxsiy savdo

 - “o‘lchov bo‘yicha” shaxsiy va ikki 

tomonlama  (muloqot)  kommunikatsiya  bo‘lib,  uning  maqsadi  mijozni 

darhol  xatti-harakat  qilishga  undashdir  va  u  ayni  paytda  firma  uchun 

axborot manbayi hamdir.  

 Savdoni  rag‘batlantirish 

–  reklamaga  va  shaxsiy  savdoga 

qo‘shimcha  bo‘lgan  hamda  muayyan  tovar  savdosini  tezlashtirish  va 

kengaytirishga  qaratilgan  barcha  vaqtinchalik  va  mahalliy  chora– 

tadbirlarni qamrab oladi.  

Jamoatchilik bilan aloqalar (Public Relations) 

- tashkilot va jamoalar 

o‘rtasida maqsadga yo‘naltirilgan xatti-harakatlar orqali ruhiy hamjihatlik 

va  o‘zaro  ishonch  muhitini  yaratishga  qaratilgan.  Bu  yerda 

kommunikatsiyalarning maqsadi faqat savdoni tashkil qilish emas, balki 

firma  faoliyatini  ma’naviy  qo‘llab-quvvatlashdir.  Bu  an’anaviy 

vositalarga  qo‘shimcha  ravishda  yarmarkalar,  salonlar,  ko‘rgazmalar, 

pochta tarqatish, telemarketing va kataloglar bo‘yicha savdo kabi bevosita 

kommunikatsiya vositalarini ham aytib o‘tish joiz.  

Jamoatchilik  bilan  aloqalar—  korxona  va  turli  xil  aloqa  qiluvchi 

auditoriyalar (jamoatchilik) o‘rtasida yaxshi munosabatlarni o‘rnatish va 

saqlashga qaratilgan harakatlarni korxona uchun manfaatli obro‘-e’tibor, 

ijobiy imijni yaratish vositasida yo‘lga qo‘yish. Buning uchun tashviqot, 

matbuot,  ko‘rgazmalar  va  yarmarkalarda  ishtirok  etish,  firma  uslubini 

saqlab turish kabi usullar qo‘llaniladi.   

Yevropalik nazariyotchi va amaliyotchilar jamoatchilik bilan aloqalar 

tushunchasiga shunday tarif berishgan: «Tashkilot va keng xalq ommasi 

o‘rtasida yaxshi munosabat va o‘zaro bir-birini tushunishni yo‘lga qo‘yish 

---

 

387 

 

 

 

va  saqlab  turishga  qaratilgan  faoliyatni  doimiy  asosda  rejalashtirib 

borishdir».  

Jamoatchilik  bilan  aloqalar  bo‘yicha  mutaxassislar  ishtirokida 

Meksikada  o‘tkazilgan  konferensiyada  bir  necha  kun  davom  etgan 

muhokamadan  keyin  boshqa  bir  tarif  ushbu  terminga  munosib  ko‘rildi, 

chunonchi:  «Jamoatchilik  bilan  aloqalar  —  tashkilot  va  jamoatchilik 

manfaatlari  yo‘lida  xizmat  qiladigan  tendensiyalar  tahlili,  ularning 

oqibatlarini bashoratlash, tashkilotlar yo‘lboshchilariga tavsiyalar berish 

va  rejalashtirilgan  harakat  va  tadbirlarni  amalga  oshirish  san’ati  hamda 

ijtimoiy fandir».  

Keyingi yillarda Public Relations keskin rivojlanmoqda va marketing 

tizimida  yirik  va  salobatli  firmalarning  murakkab,  mustaqil,  samarali 

quroli sifatida baholanmoqda. U iste’mol tovarlarini ishlab chiqaradigan 

sanoat  firmalari  va  kompaniyalari  tomonidan  potensial  xaridorlar 

doirasini kengaytirish, tovar haqida keng axborotga ega bo‘lish maqsadida 

ishlatiladi.  

Korxonaning  bozor  bilan  kommunikativ  aloqalari  korxona  bozorga 

o‘zining  tovarlari,  xizmatlari  va  ular  haqidagi  xabarlarni  yo‘naltirishda 

namoyon  bo‘ladi.  Bozor  esa  korxonaga  sotilgan  mahsulot  uchun  pul 

mablag‘larini  va  mazkur  tovarga  bozorning  munosabati  qandayligi 

haqidagi axborotni qaytaradi.