Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Xariddan  keyingi  harakatlar

.  Iste’molchining  qoniqqani  yoki 

yoqtirmaganini  uning  keyingi  harakatlari  belgilaydi.  Agar  u  xarididan 

qanoatlansa, ko‘p hollarda uning ishonchini oqlagan tovardan yana sotib 

oladi. 

Tadqiqotlarning 

ko‘rsatishicha, 

Toyota 

kompaniyasi 

avtomobillarini sotib oluvchilarning 75 % o‘z xaridlaridan ko‘ngli to‘lgan 

---

 

220 

 

 

 

va  ma’lum  vaqtdan  keyin  yana  shu  kompaniyaning  yangi  markadagi 

avtomobillarini  sotib  olmoqchi  bo‘lishgan.  «Chevrolet»  avtomobilini 

sotib  olganlarning  35%  xaridlaridan  juda  ham  qanoatlanishgan  va  bu 

markaga  sodiq  qolishlarini  aytishgan.  Bu  borada  ishlab  chiqaruvchilar 

«Qanoatlangan xaridor- bizning eng yaxshi reklamamizdir» - deyishadi.  

Xarididan  qoniqmagan  iste’molchi  tovardan  foydalanishdan  bosh 

tortishi,  uni  do‘konga  qaytarib  berishi  yoki  markaning  qiymatini 

tasdiqlaydigan  ma’lumotlarni  qidira  boshlashi  mumkin.  Balki  u  ishlab 

chiqaruvchi  kompaniya  nomiga  reklamasini  yuborar  yoki  “huquqim 

buzildi”,  deb  hisoblasa,  yuristdan  maslahat  olishi  yoki  boshqa 

muassasalarga murojaat qilishi ham mumkin. Oxir  – oqibat u kelgusida 

ushbu markadan sotib olishdan bosh tortadi va uning salbiy tomonlaridan 

do‘stlari, tanishlarini ham xabardor qiladi.  

Ishlab  chiqaruvchilar  iste’molchining  xaridi  borasida  yuzaga 

keladigan  salbiy  oqibatlarini  minimumga  keltirishlari  zarur  bo‘ladi. 

Keyingi 

vaqtlarda 

ishlab 

chiqaruvchilar 

sotuvdan 

keyingi 

kommunikatsiyalar  amaliyotini  kengaytirish  oqibatida  iste’molchilar 

tomonidan  xaridlarini  do‘konga  qaytarishlari  va  buyurtmalarini  bekor 

qilish  holatlari  qisqardi.  Jumladan,  kompyuter  kompaniyalari  quyidagi 

imkoniyatlarga ega:  

-

 

Yangi xaridorga ajoyib xaridlari bilan tabriklab, xat yuborish;  

-

 

Foydalanuvchilarning  o‘z  mahsulotlarini  maqtagan  reklamalarni 

chiqarish;  ShKni  mukammallashtirish  maqsadida  takliflar  olish  uchun 

iste’molchilar bilan so‘rovlar o‘tkazish;  

-

 

har  qanday  xaridor  uchun  tushunarli  bo‘lgan  foydalanuvchilar 

uchun ko‘rsatmalar tuzish;  

-

 

ShK egalariga kompyuter texnikasi sohasidagi yangiliklar yoritilgan 

maqolalari bo‘lgan maxsus ixtisoslashgan jurnallar yuborish;  

-

 

Foydalanuvchilarning shikoyatlari aniq ko‘lamiga qaratilgan bo‘lsa, 

yo‘naltirish tizimini yo‘lga qo‘yish.