Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Kastomerizatsiya 

 

 

 

Segmentning  oxirgi  darajasida  biz  “bir  kishilik  segment”— 

“kastomerizatsiyalashgan marketing” bilan ish ko‘ramiz. Bugungi kunda 

xaridorlar  nimani  va  qanday  sotib  olish  haqida  o‘zlari  jonbozlik 

ko‘rsatmoqdalar. Ular internetga chiqib tovarlar haqida ma’lumotga ega 

bo‘lmoqdalar,  xizmat  haqida  ma’lumotga  egalar,  tovar  yetkazib 

beruvchilar, iste’molchilar, tanqidchilar bilan muloqotga kirishmoqdalar, 

hattoki, mahsulot ishlab chiqarishda ham ishtirok etmoqdalar. Ko‘pgina 

onlayn kompaniyalari o‘z xaridorlariga “Choiseboard” – xizmat dasturini 

taklif qilishmoqda - bu interaktiv sistema bo‘lib, xaridorlar o‘zlari uchun 

tovar - xizmatni ishlab chiqishlari mumkin, bunda ular turli komponent, 

narx  va  yetkazib  berishni  tanlashlari  mumkin.  Buyurtma  to‘g‘ri  ishlab 

chiqarish  sistemasiga  yetkazib  beriladi,  u  yerda  “g‘ildirak”  aylanishi 

moddiy – texnik ta’minot, yig‘ish va yetkazib berish boshlanadi. Dj.Vindi 

va 

A.Renujasveli 

“Choiceboard” 

sistemasi 

firmani 

“kastomerizatsiyalash” tomon qo‘yilgan qadam bo‘lib, uning yo‘nalishi 

—  ommaviy  tovarlarning  individual  xaridor  tomon  moslashishini 

ta’minlaydi,  deb  ta’kidlaydilar.  Kastomerizatsiya  iqtisodiy  rivojlanishni 

va  personal  marketingni  ham  birlashtiradi,  shu  tufayli  xaridorlar 

o‘zlarining xohishlariga qarab tovar va xizmat qilishni ishlab chiqishlari 

mumkin. Firmaga endi xaridor va ishlab chiqarish haqidagi ma’lumotning 

keragi yo‘q. U faqat ishlab chiqarish vositalarini “arendaga topshiradi”, 

kerakli  “platformani”  va  ishlab  chiqarish  qurollarini  ham  beradi. 

Kompaniya  kastomerizatsiya  qilish  orqali  alohida  xaridorlar  talabini 

---

 

188 

 

 

 

qondirsa, 

shundagina 

u 

kastomerizatsiyalashgan 

hisoblanadi. 

Kastomerizatsiya 

hamma 

kompaniyalarga  to‘g‘ri  kelavermaydi, 

avtomobilsozlikda bu prinspga amal qilish juda qiyin. Kastomerizatsiya 

tovarning  narxini  iste’molchiga  ma’qul  kelgan  narxdan  bir  necha 

barobarga  ko‘tarishi  mumkin.  Ba’zi  xaridorlar  hattoki,  o‘ziga  kerakli 

bo‘lgan tovarni o‘z ko‘zlari bilan ko‘rmaguncha bilmaydilar.  

Kompaniya  olingan  buyurtmani  ishlab  chiqarishni  boshlagandan  so‘ng 

xaridorlar  o‘z  buyurtmalarini  o‘zgartira  olmaydilar.  Shunga  qarmay 

kastomerizatsiya  ba’zi  tovarlarda  muvaffaqiyatli  qo‘llanib  kelinmoqda. 

Masalan, Minnesota shtatidan Andersen Windows kompaniyasi oyna va 

oynali eshiklar ishlab chiqarishda yetakchi ishlab chiqaruvchi kompaniya. 

U  diler  va  sotib  oluvchilar  uchun  o‘z  mahsulotini  interaktiv 

elektrokatalogini  ishlab  chiqdi.  Tizimdan  foydalanib  mijoz  va  menejer 

oynaning  konstruksiyasi,  uning  chidamliligi  va  narxini  bilishi  mumkin. 

Shu tizim tufayli Andersen Windows ishlab chiqarish jarayonini byurtma 

qilishga  moslashtiradi.  Bu  esa  tayyor  mahsulotlar  zaxirasining 

kamayishiga sabab bo‘lmoqda.