Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

Yalpi foydaning taqsimlanishi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Yalpi foyda 
 
Renta 
Olingan 
kredit 
uchun 
protsent 
 
Sof foyda 
Hayriya va 
boshqa 
fondlar 
 
Soliqlar 
 
Investitsiya 
Ekologiya 
uchun 
ajratma 
 
Kadrlar 
tayyorlash 
 
Sotsial 
fondlar 
Biznes 
tegishli 
shaxsiy 
daromadlar

---

 
 
 Korxonaning korporativ manfaati ko’proq foyda olishdan iborat. 
 Foydani ikki yo’l bilan ko’paytirish mumkin: 
 1.  Narxlarni  oshirish. 
 2. Xarajatlarni pasaytirish. 
 Firma uchun kamroq resurslar sarflab, ko’proq foyda olish o’ta muhimdir. 
 
 Foyda olish firma, korxonaning korporativ maqsadi bo’lib, uni iqtisodiy faoliyatining 
umumlashgan ko’rsatkichi hisoblanadi. 
 
  
 pul 
tushumi 
ishlab 
chiqarish 
 FOYDA = 
(daromad) — xarajatlari 
 
 Foydani odatda yalpi tushum(daromad) va yalpi xarajatlar o’rtasidagi farq sifatida 
aniqlanadi. Lekin bu muammo soddalashtirilgan yondashuv yangi savollar tug’diradi. Yalpi 
daromadni shunday hisoblash unchalik qiyin emas. Lekin yalpi xarajatlarga nimalarni kiritish 
kerak. 
 Yana tadbirkorlik funktsiyalariga qaytamiz. Tadbirkor ishlab chiqarish jarayonini tashkil 
etar ekan firmani boshqarib, zarur iqtisodiy qarorlar qabul qiladi. U har tomonlama mutaxassis 
sifatida bir vaqtning o’zida menejer, injener, savdo agenti, yurist, kadrlar bo’limi boshlig’i va 
hakozo. Ana shu hammasini bajarish jarayonida u tadbirkorlik funktsiyasini bajaradi. Bunda 
uning daromadi ikki bo’limdan iborat bo’ladi. Bir qismi tadbirkor ishlab chiqarishni tashkil 
qilish, ish yuritish, mehnatiga to’lov, uni hozirgi zamon iqtisodida so’zsiz ish haki deyiladi. 
Ikkinchi qismi u kapital egasi uni ishga soladi. Kapitalga daromad protsentda ifodalanishi 
mumkin (er, bino, inshoot, boshqa resurslari ham bo’lish mumkin). Bular tadbirkor nuqtai 
nazaridan daromad, iqtisodiy nuqtai nazardan xarajat to’la xarajatlarga normal foyda ham kiradi. 
Iktisodiy foyda agar umumiy xarajatlar (normal foydani ham qo’shib) ga nisbatan tushum ko’p 
bo’lsa vujudga keladi.  
 
  

---

 
 
3-