Toshkent moliya instituti "buxgalteriya hisobi" kafedrasi

 
 
 
Boshlang‘ich hujjatlar 
Kassa 
kitobi 
Xo‘jalik operatsiyalarini qayd etish 
jurnali 
Qaydnomalar 
Bosh kitob 
Moliyaviy hisobot shakllari 

---

119 
O‘z-o‘zini tekshirish uchun savollar 
1.
Bosh daftar usulini jurnal-orderdan farqi nimada? 
2.
Buxgalteriya hisobi registrlaridagi xato yozuvlar qanday usullar yordamida 
tuzatiladi? 
3.
Buxgalteriya hisobi shakllarini bir-biriga bog‘liqligi. 
4.
Buxgalteriya hisobining qanday shakllarini bilasiz?. 
5.
Buxgalteriya hisobining qaysi shakli qulay? 
6.
Buxgalteriya hisobining qaysi shaklidan foydalanish kim tomonidan belgilanadi?
7.
Buxgalteriya hisobining registrlari turlarini yuritish tartibi qanday? 
8.
Buxgalteriya registrlaridagi xatolar kim tomonidan tuzatiladi? 
9.
Hisob registrlarining qanday shakllarini bilasiz? 
10.
Hisob registrlarining vazifasi nimadan iborat? 
 
 
 

---

120 
8-mavzu. BUXGALTERIYA HISOBOTI 
Reja: 
8.1. Buxgalteriya hisobotining maqsad va vazifalari 
8.2. Buxgalteriya hisobotlarini tuzish tartibi 
8.3. Buxgalteriya hisobotlarini taqdim etish 
 
Tayanch so‘z va iboralar:
aktsiya, aktsiyadorlik jamiyati, divident, investitsiya 
muhiti, investitsiya, investor, innavatsion faoliyat, infratuzilma, kapital, kapital 
qo‘yilmalar, likvid aktivlar, likvidatsiya qiymati, buxgalteriya hisoboti. 
8.1. Buxgalteriya hisobotining maqsad va vazifalari 
Buxgalteriya shaxs, firma uchundir, faqat xarajatlar va daromadlar ta’sirining 
xolisligi moliyaviy hisobotlarda e’tirof etiladi. Barcha tashqi ma’lumotlarga e’tibor 
berilmaydi. Shuning uchun firmalar jamiyat, kelajak avlod va jaxonga tartibga 
soluvchi joriy qilingan muayyan qonun va jarimalarsiz zarar yetkazishi mumkin. 
Tashqi faktorlar mas’uliyatining samaradorligi bunga misoldir, faqat jamoatchilik 
fikri va siyosiy bosim uni orbitani o‘rtasiga harakatlantiradi, shundan keyin, 
kutilayotgan kelajak avlod joriy jamiyatni o‘rnini egallaydi. 
Agar siyosiy bosim etarlicha kuchli bo‘lsa, muammo unimas’uliyatli ichki 
orbitasiga uni harakatlantiradigan qonunchilikni tortadi,huquqni muhofaza qilish 
xodimlari muvofiqligini ta’minlash uchun vakolatli bo‘ladi.
17
Korxonaning joriy faoliyati ma’muriyat tomonidan boshqaruv funktsiyalarini 
safarbar qilish yo‘li bilan amalga oshirilib, uning natijalari buxgalteriya hisobi 
tizimida aks ettiriladi. Xo‘jalik yurituvchi subyekt tomonidan ma’lum vaqt oralig‘ida 
amalga oshirilgan xo‘jalik muomalalari to‘g‘risidagi axborotlar tegishli hisob 
registrlarida umumlashtiriladi va guruhlangan holda ulardan buxgalteriya 
hisobotlariga o‘tkaziladi. Buxgalteriya hisobini huquqiy-me’yoriy tartibga solish 
tizimida hisobot korxonaning mulkiy va moliyaviy ahvoli hamda moliya-xo‘jalik 
faoliyati natijalari to‘g‘risidagi ma’lumotlarning yagona tizimi sifatida qaraladi. 
Hisobotlar ma’lum hisobot davri uchun belgilangan shakllar bo‘yicha tayyorlangan 
buxgalteriya hisobi axborotlari asosida tuziladi. O‘z navbatida hisobot davri – bu 
korxona moliyaviy hisobotini tuzishi lozim bo‘lgan davr. 
Hisobot 
– 
xo‘jalik yurituvchi subyektlarning o‘tgan vaqt ichidagi ishlari 
natijalari va sharoitlari to‘g‘risidagi ma’lumotlar majmui bo‘lib, undan faoliyatini 
tahlil, nazorat qilish va boshqarish maqsadida foydalaniladi.
Hisobot axborotlari sotilgan mahsulot, ish va xizmatlar, ularni ishlab chiqarish 
xarajatlari, xo‘jalik mablag‘lari va ularni tashkil bo‘lish manbalari, ishlarning 
moliyaviy natijalari, soliqqa tortish va dividentlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni o‘z 
17
“An Introduction to Accounting Theory” Gabriel Donleavy. 2016 yil 141-149 betlar