Toshkent moliya instituti "buxgalteriya hisobi" kafedrasi

Asosiy materiallar
deganda mahsulotlar ishlab chiqarish, xizmatlar ko‘rsatish, 
obyektlarni qurish, montaj qilish, rekonstruktsiya qilish, ta’mirlash va 
obodonlashtirish kabi ishlarni bajarishda bosh rolni o‘ynovchi materiallar tushuniladi. 
Asosiy materiallar – ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning moddiy asosini 
tashkil etuvchi aktivlar. 
Yordamchi materiallar
deganda mahsulotlar ishlab chiqarish, xizmatlar 
ko‘rsatish, ishlarni bajarishda bosh rolni o‘ynamaydigan, lekin ularning bajarilishida 
qo‘shimcha tarzda ishlatiladigan materiallar tushuniladi.

Yordamchi materiallar – 
asosiy materiallar tarkibiga kiritilmaydigan, ishlab 
chiqarish jarayonida qo‘shimcha tarzda ishlatiladigan materiallar.
42
Tovar-moddiy zaxiralarini korxona buxgalteriyasida aktiv sifatida tan olish 
uning hisobini yuritishda muhim ahamiyatga ega. 
Egalik qilish xususiyatiga muvofiq, moddiy-ishlab chiqarish zaxiralari 
tashkilotga egalik huquqi hamda xo‘jalik yuritish yoki operativ boshqarish huquqi 
bo‘yicha tegishli (xususiy) va unga ushbu huquqlar bo‘yicha tegishli bo‘lmagan 
(xususiy bo‘lmagan) boyliklarga bo‘linadi. 
Tovar-moddiy zaxiralarning egalik qilish huquqi 
bo‘yicha turkumlanishi
42
Financial and managerial accounting, 12e, Carl S.Warren, James M.Reeve, Jonathan E.Duchac, 233-page, 2014 
Ishlatilish tartibiga ko‘ra tovar-moddiy zaxiralar
Ishlab chiqarishda 
ishlatiladigan 
boyliklar 
Sotishga 
mo‘ljallangan 
boyliklar 
Mehnat vositalari 
sifatida ishlatila-
digan boyliklar 
Montaj qilingangach 
asosiy vosita tarkibiga 
o‘tadigan boyliklar 

---

229 
Xususiy (egalik huquqi hamda
xo
‘
jalik yuritish yoki operativ