Toshkent moliya instituti "buxgalteriya hisobi" kafedrasi

 
 

---

237 
45-jadval 
Hisobdor shaxslardan tovar-moddiy zaxiralarning kirim qilinishi 
№ 
Xo‘jalik operatsiyalarining mazmuni 
Summa,
ming so‘m 
Debet Kredit 
1 Hisobot berish sharti bilan pul mablag‘lari berildi 
300 
4230 
5010 
2 Mahsulotlar kirim qilindi 
300 
1090 
4230 
3 Korxonaning hisobdor shaxsdan qarzi aks ettirildi 
20 
1090 
6970 
4 Hisobdor shaxsga farq summasiga pul mablag‘lari 
berildi 
20 
6970 
5010 
Ta’kidlash lozimki, balansning 150-satri bo‘yicha materiallarni qayta 
ishlashda paydo bo‘ladigan chiqindilar ham hisobga olinishi kerak. Ishlab chiqarish 
jarayonida materiallarni qayta ishlashda paydo bo‘ladigan chiqindilarga 
materiallarning ushbu turiga xos bo‘lgan sifatini (to‘laligi, shakli va boshq.) to‘liq 
yoki qisman yo‘qotgan materiallarning qoldiqlari kiradi. 
Korxona tomonidan mahsulotlarni tayyorlash, ishlar, xizmatlarni bajarish, 
xo‘jalik ehtiyojtarida ishlatilishi yoki chetga sotilishi mumkin bo‘lgan materiallar 
chiqindilari qaytariladigan chiqindilar deb ataladi. 
Korxonaning ichida yoki chetga sotish uchun ishlatib bo‘lmaydigan materiallar 
chiqindilari, shuningdek ko‘zga ko‘rinmaydigan chiqindilar (qirindi, kuyindi va 
sh.k.) qaytarilmaydigan chiqindilar deb ataladi. 
Qaytariladigan chiqindilar qiymati ishlab chiqarish xarajatlari summasini 
kamaytiradi. Topshirish yukxatlari asosida ombordagi materiallar chiqindilariga 
ularning qiymatini tegishli buyurtma bo‘yicha xarajatlardan hisobdan chiqarish 
to‘g‘risida guruhlangan qaydnoma tuziladi. 
To‘lovni kechiktirish yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lash sharti bilan xarid qilinadigan 
materiallarning qiymati to‘lovni kechiktirish yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lash summalarini 
hisobga olmagan holda shakllantiriladi. Materiallarning to‘lovni kechiktirish yoki 
bo‘lib-bo‘lib to‘lash taqdim etilmasdan sotiladigan qiymati bilan sotib olinayotgan 
materiallar bo‘yicha umumiy to‘lov summasi o‘rtasidagi farqni to‘lovni kechiktirish 
yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lash davri mobaynida joriy to‘lovning kechiktirish yoki bo‘lib-
bo‘lib to‘lash bo‘yicha to‘lovlarning umumiy summasidagi solishtirma og‘irligiga 
bog‘liq holda moliyaviy xarajatlar (foizlar bo‘yicha xarajatlar) sifatida tan olish 
lozim. 
Misol. Korxona 12000 ming so‘mga materiallarni xarid qiladi, shu jumladan 
QQS 2000 ming so‘m. Shartnoma bilan 50 foiz oldindan to‘lov nazarda tutilgan, 
to‘lovning qolgan summasi 3 oyga kechiktiriladi. To‘lovni kechiktirganlik uchun 
korxona materiallar sotuvchisiga kechiktirilgan summaning 10 %i miqdorida haq 
to‘lashi kerak.