Toshkent moliya instituti “Biznes moliyasi” fani Mavzu: Startaplarni moliyalashtirish

Toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi “moliya” fani Mavzu: Startaplarni moliyalashtirish

Ma’ruzachi: “moliya” kafedrasi Phd Safarova N.A.

[e-mail]

Ushbu mavzuda biz quyidagi masalalarni ko’rib chiqamiz

1. Startap tushunchasi 2. Startaplarni moliyalashtirish 3. Startaplarni moliyalashtirish uchun onlayn-kraudfanding platformalar

Glossariy

“startap” kompaniya

• ilmiy, ilmiy-texnik va innovatsion faoliyat natijalarini ilgari surish hamda tijoratlashtirish uchun tashkil etiladigan yuridik shaxs;

“startap” loyihalar

• amalga oshish xavfi yuqori bo‘lgan sharoitda yangi mahsulot yoki xizmat turini yaratuvchi innovatsion ishlanmalarning qo‘llanilishi, ko‘lami va tez o‘sish sur’ati bilan farqlanadigan yangi biznes loyiha;

kollegial organ

• O‘zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi hay’ati;

ishchi organ

• “startap” loyihalarni baholashda texnik ta’minlash va ko‘maklashishni, shuningdek, loyihalar monitoringini amalga oshiruvchi O‘zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligining mas’ul tarkibiy bo‘linmasi;

“Startap” tushunchasi o‘tgan asrning 30-yillarida AQSHda paydo bo‘lgan. Aynan o‘sha paytda ikki talaba – Xyulett va Packard – mo’jazgina korxonaga asos solib, uni “startup” deb atashadi. Keyin ayon bo‘lishicha, ushbu kompaniyani yuksak istiqbol kutib turgan ekan. Ayni paytda bu kompaniya bizga Xewlett-Packard yoki HP nomi bilan ma’lum-u mashhurdir.
“Startap” so‘zi inglizcha startup – “startap” tushunchasidan kelib chiqib, endigina yaratilgan yoki hali yaratilish jarayonida bo‘lgan kompaniyani anglatadi.
Faoliyat sohasidan qat’iy nazar, har qanday kompaniya startap deb hisoblanishi mumkin. Biroq ayrim doiralarda yuqori texnologiyalar, internet-biznes va “aralash fanlar” sohasidagi tashabbuslargina startaplar deb ataladi.
“Startaplar haqida so‘z ketganda, yurtdoshlarimiz ko‘pincha o‘ziga o‘xshashlar orasida alohida ajralib turadigan internet-resurslarni tasavvur qilishadi. Eng mashhur va unga murojaatsiz muvaffaqiyatli startaplar sifatida videofayllar xostingi youtube, «xalq entsiklopediyasi» – Vikipediya (hech bir bahs-munozara kechmaydi), shuningdek, eng yirik ijtimoiy tarmoqlar – Facebook va VKontakte tilga olinadi. Ko‘pchilik bu loyihalar negizida betakror g‘oya yotganligi uchun shunchalik mashhur bo‘lib ketgan deb o‘ylaydi. Lekin bu unchalik ham to‘g‘ri emas.
Ayrim mamlakatlarda “startap” tushunchasi biroz boshqacha talqin etiladi. Startaplarning eng yorqin misollari – bu xalqaro miqyosda dovrug‘ qozongan IT-korporatsiyalar: Microsoft, Apple, Google. Ushbu gigantlarning tarixi, chindan ham, mo‘’jaz narsadan – aynan esa, o‘z g‘oyalarini ro‘yobga chiqarishga ishtiyoqmand bo‘lgan bir qancha hamfikrlarning kichik guruhidan boshlangan.
Startap – ancha mavhum tushuncha. Shuning uchun uning ko‘plab tadbirkorlar tomonidan tan olingan xarakterli xususiyatlarini ko‘rsatib o‘tish joiz.
yosh kompaniya;
innovatsion mahsulot/xizmat;
yuqori iqtisodiy o‘sish ko‘rsatkichlari;
kichik jamoa;
cheklangan resurslarga ega;
innovatsiyalar va turli noaniqliklar tufayli muvaffaqiyatsizlik darajasi yuqori shart-sharoit;
moslashuvchanlik – startaplar ko‘pincha juda dinamik va bozor o‘zgarishlariga, yangi texnologiyalarga va raqobatbardosh mahsulotlarga tezda javob berishga qodir.