Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliyev pul va banklar

J tovar va xizmatlar turi;

J kontrgentlami tolovga layoqatliligi va mavqeyi. Ayrim rivojlanayotgan mamlakatlar importerlarining tolov qobiliyati zaif bolganligi bois, ular o'rtasida xalqaro hisob- kitoblarning akkreditiv shakli ko‘proq qollaniladi.

Akkreditiv hisob-kitob shaklida eksporterga tolov kafolatlanadi;

J jahon bozorida sotiladigan tovarlarga bolgan talab va taklif darajasi;

J boshqa omillar.

Valyuta riski va valyuta kelishuvi. Xalqaro hisob- kitoblarda valyuta riski va valyuta kelishuvi mavjud bolib, xalqaro valyuta munosabatlarida ishtirok etuvchi tomonlaming iqtisodiyoti, moliyaviy holati va tashqi siyosatini barqarorligini oldini olish maqsadida tuziladi.

Valyuta riski - tomonlar o‘rtasida tashqi savdo va kredit shartnomalarini imzolash jarayonida tolov vositasi sifatida foydalaniladigan valyuta kursining o‘zgarishi tufayli vujudga kelishi mumkin bolgan yo'qotishdir.

Odatda valyuta kursi bahosining tushishi natijasida eksportyor va kreditor zarar ko'radi, tolov valyutasi kursining oshishidan esa importyor va qarzdor moliyaviy mablaglarini yo‘qotadi.

Xalqaro hisob-kitoblarda valyuta riskidan ko'rilishi mumkin zararlami oldini olish maqsadida himoya kelishuvi to‘g‘risida shartnoma shartlari joriy etiladi, bu shartlar eksporter va importer o‘rtasida tuziladigan shartnoma va kontraktlarda ko‘zda tutiladi. Brett on - vudse valyuta tizimi inqirozigacha bolgan davrda va oltin pariteti bekor qilinguncha oltin kelishuvlari qollanilar edi, bunda tolov vositasining pariteti oltinga nisbatan o‘zgaradigan farq summasi proporsional ravishda tolab berilgan.